Wszystkie aspekty polityki społecznej dla osób niepełnosprawnych określa Konstytucja RP. Szczególnie podkreślony jest w niej dostęp osób niepełnosprawnych do środowiska przestrzennego. Ma to na celu zapobieganie wykluczeniu społecznemu. Podstawą do podejmowania wszelkich działań władz centralnych i lokalnych są Standardowe Zasady ONZ.
Osoby niepełnosprawne ze względu na narządy ruchu
Status osoby niepełnosprawnej przysługuje na podstawie orzeczenia wydanego przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dotyczy to osób, które mają poważne problemy lokomocyjne, wynikające z trwałego uszkodzenia narządów ruchu. Poruszają się o kulach lub korzystają z wózków inwalidzkich.
Orzeczenie o niepełnosprawności uprawnia do korzystania z różnych udogodnień w korzystaniu z przestrzeni miejskiej i obiektów użyteczności publicznej. Również w każdym ze środków masowej komunikacji wyznaczane są siedzące miejsca dla niepełnosprawnych.
Z myślą o osobach z niepełnosprawnościami, na podstawie przepisów UE likwidowane są różnego typu bariery architektoniczne. Przy wejściach do urzędów, obiektów handlowych lub przychodni lekarskich znajdują się podjazdy dla wózków, a wewnątrz obiektów działają windy. Dzięki temu inwalidzi mają ułatwiony dostęp do miejsc, gdzie załatwiają swoje podstawowe sprawy życiowe.
Stopnie niepełnosprawności
W zależności od rodzaju i nasilenia schorzenia określane są stopnie niepełnosprawności — lekki, umiarkowany lub znaczny.
Stopień lekki jest równoznaczny z przyznawaną dawniej III grupą inwalidzką.
Stopień umiarkowany to odpowiednik II a znaczny I grupy. Dokument o niepełnosprawności określonego stopnia wydawany jest przez powiatowe i wojewódzkie zespoły orzekania o stopniu niepełnosprawności. Podstawą jest diagnoza lekarska.
Gdzie potrzebne są miejsca parkingowe dla niepełnosprawnych?
Kwestię tę regulują przepisy ustawy o drogach publicznych. W świetle art. 2 tej ustawy organ właściwy do zarządzania ruchem na drogach wyznacza miejsca przeznaczone na postój pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową. Dotyczy to dróg publicznych, stref ruch i stref zamieszkania oraz ogólnodostępnych parkingów.
Zarządca drogi ma obowiązek wyznaczyć liczbę miejsc w odpowiedniej proporcji do ogólnej liczby stanowisk postojowych. Na 6 – 15 stanowisk wystarczy jedno miejsce dla niepełnosprawnych. Od 16 do 40 potrzebne są już dwa a powyżej 40 trzy. Rozległe parkingi muszą posiadać liczbę miejsc dla niepełnosprawnych równą 4% ogólnej liczby stanowisk.
Miejsca dla niepełnosprawnych w obrębie ulic i osiedli
Inwalidzi mają często problemy z zaparkowaniem samochodu jak najbliżej wejścia do budynku, w którym mieszkają. Są im więc potrzebne specjalne oznakowanie miejsca postojowego, na którym nie będą stawiali swoich aut inni lokatorzy.
Zarządcy spółdzielni mieszkaniowych określają potrzeby w tym zakresie i w pobliżu bloków mieszkalnych wyznaczają miejsca parkingowe dla niepełnosprawnych. W innych rejonach miasta zajmują się tym służby komunalne.
Wszędzie obowiązuje standardowy wzór oznakowania miejsca parkingowego, tak zwana koperta. Jest to prostokąt, gdzie niebieskim tle widnieją dwie skrzyżowane białe linie oraz zunifikowany symbol osoby niepełnosprawnej.
Na ulicach i parkingach stanowiska dla inwalidów poprzedzają specjalne znaki drogowe. Namalowana jest na nich koperta i piktogram symbolizujący inwalidę. Takie znaki drogowe są pokryte folią odblaskową, by były widoczne także po zmroku.
W poprzednich latach koperty miały wymiary zwykłego miejsca postojowego. Obecnie zgodnie z wymogami unijnymi są one znacznie szersze. Jest to podyktowane koniecznością ustawienia przed drzwiami samochodu wózka inwalidzkiego, by ułatwić wsiadanie i wysiadanie z auta. Zapewnia to wygodę i bezpieczeństwo dla podróżujących osób.
Do czego potrzebna jest karta parkingowa?
Po uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności każdy otrzymuje legitymację ze zdjęciem. Jednak ten dokument nie jest wystarczający do prawa korzystania z miejsca oznakowanego miejsca postojowego. Potrzebna jest jeszcze karta parkingowa wydawana przez urząd miasta lub gminy.
Są jednak pewne uwarunkowania dotyczące przyznawania karty parkingowej. Otrzymują ją jedynie osoby z niepełnosprawnością w stopniu znacznym. Pozostałe grupy inwalidzkie nie posiadają takich uprawnień. Osoba ubiegająca się o kartę parkingową musi być właścicielem lub współwłaścicielem pojazdu. Karta wydawana jest imiennie z uwzględnieniem numeru rejestracyjnego samochodu.
Obowiązki niepełnosprawnego kierowcy
Obowiązkiem parkującego kierowcy jest umieszczenie karty parkingowej przy przedniej szybie pojazdu. Musi być ona dobrze widoczna dla funkcjonariuszy Policji i Straży Miejskiej. Posiadacz takiej karty może korzystać z miejsca postojowego osoby niepełnosprawnej. Karta parkingowa upoważnia również do wjazdu w strefę ograniczonego ruchu. Jest to bardzo pomocne w miastach, gdzie do niektórych zabytkowych dzielnic nie wolno wjeżdżać samochodami z silnikami spalinowymi.
W większości miast parkingi w centrach są płatne. Na kopertach nie trzeba opłacać postoju, ale zdarza się, że inwalida nawet na nich nie znajdzie wolnego miejsca. Może jednak uniknąć wysokich opłat poprzez wykupienie abonamentu na okres miesiąca, a nawet roku. Cena abonamentu jest nieporównywalnie niska w stosunku do opłat jednostkowych. Inwalida może więc bez nadmiernych kosztów korzystać z miejsca, na którym nie ma oznakowania miejsca parkingowego dla niepełnosprawnych.
Osoba niepełnosprawna nie musi być kierowcą prowadzącym pojazd. Seniorzy lub bardzo ograniczeni ruchowo inwalidzi mogą korzystać z pomocy innych. Jest jednak warunek, że muszą oni być współwłaścicielami pojazdu. Z udogodnień dla niepełnosprawnych osoba wspomagająca może korzystać jedynie w przypadku, gdy inwalida jest przewożony tym pojazdem.
Jakie są sankcje za parkowanie na miejscu dla niepełnosprawnych?
Polityka społeczna państwa w stosunku do osób niepełnosprawnych ma na celu umożliwienie im jak największej aktywności i samodzielności. Posiadający samochód inwalida jest w stanie dojechać do miejsca pracy, do szkoły lub na uczelnię.
Za pomocą oznakowania miejsca parkingowego przy tych obiektach daje się im szansę na normalne funkcjonowanie pod tym względem. Ważne jest więc, by tych miejsc postojowych nie zajmowały osoby niemające problemów lokomocyjnych.
W każdym społeczeństwie powinna funkcjonować zasada tolerancji i empatii w stosunku do osób z różnymi ograniczeniami.
W Polsce coraz bardziej wzrasta świadomość respektowania praw osób o specjalnych potrzebach opiekuńczych. Widzi się to szczególnie na parkingach przy dużych supermarketach, gdzie pomimo natłoku samochodów miejsca na kopertach są zawsze wolne. Najczęściej wynika to z kultury kierowców i zrozumienia problemów, z którymi borykają się osoby niepełnosprawne.
Mandat za nieuzasadnine parkowanie w miejscu dla niepłenosprawnych
Niezależnie od aspektów moralnych, za korzystania z miejsc postojowych dla osób niepełnosprawnych przez nieuprawnionych grozi kara. Policjant może nałożyć wysoki mandat karny w wysokości 500 zł. Ponadto naliczy kierowcy 5 punktów karnych za to przewinienie. Znowelizowane przepisy prawne wprowadzają jeszcze dodatkowe obostrzenia. Za bezprawne posługiwanie się kartą parkingową przeterminowaną albo należącą do innej osoby można dostać mandat w wysokości 300 zł. Tak się stanie w przypadku, gdy kierowca z nieważną kartą parkingową wjedzie w strefę ograniczonego ruchu. Wynika to z nierespektowania znaków drogowych.
Jeśli nastąpi zbieg przepisów i kierowca z nieaktualną kartą będzie parkował na kopercie, grozi mu mandat w kwocie 800 zł. Taki wymiar kary jest uzasadniony tym, że kierowca popełnia oszustwo. Nielegalnie posługuje się kartą parkingową, przez co podszywa się pod osobę niepełnosprawną. W niektórych przypadkach samochód może zostać odholowany na policyjny parking, a koszty poniesie właściciel pojazdu. Korzystanie z nieprzysługujących przywilejów zasługuje na społeczne potępienie. Jest to nie tylko oszustwo, ale również ogranicza niepełnosprawnym korzystanie z ich praw.
Inne działania utrudniające funkcjonowanie niepełnosprawnym
Częstym przewinieniem kierowców jest zastawianie swoim pojazdem miejsca postojowego dla osoby niepełnosprawnej. Zajmują swoim samochodem część koperty z boku. Przez to inwalida nie może swobodnie wsiąść do własnego auta. Niekiedy kierowcy parkują swój samochód tuż za stojącym na kopercie pojazdem.
Inwalida nie może odjechać z postoju aż do usunięcia blokującego samochodu. Takie zachowanie niefrasobliwych kierowców jest jednocześnie naruszeniem przepisów o prawidłowym parkowaniu.
Praktyki zastawiania miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych nie pozostają bez reakcji służb miejskich. Na koło nieprawidłowo ustawionego auta strażnicy miejscy zakładają blokadę. Aby ją usunąć, kierowca musi zadzwonić na podany w karcie informacyjnej numer telefonu. Straż miejska zdejmuje z koła blokadę, ale jednocześnie nakłada na kierowcę grzywnę.
Wszystkie utrudnienia sprawiane niepełnosprawnym są znacznym naruszeniem zasad współżycia społecznego. Inwalidzi powinni być szczególnie chronieni przed trudnościami, jakie mogą ich dotknąć w ich codziennym funkcjonowaniu.
