W ostatnich latach, w krajach niemal na całym świecie, zwiększyła się świadomość dotycząca nierówności majątkowych, kwestii rajów podatkowych oraz unikania płacenia podatków przez osoby i korporacje osiągające bardzo wysokie dochody. Powoduje to rozmaite niepokoje wśród społeczeństwa i zwiększa popularność rozwiązań, mających na celu stosowanie bardziej skutecznych mechanizmów poboru podatków, a także wzmocnienia kontroli skarbowej. Pojawiają się również postulaty wprowadzenia tzw. podatków majątkowych, którymi miałyby być opodatkowane bardzo wysokie majątki. Tymczasem rząd USA zdaje się mieć odmienne zdanie na temat możliwości skutecznego ściągania podatków od najbogatszych.
Stanowisko amerykańskiej skarbówki
Według najnowszych ustaleń Departamentu Skarbu, które pojawiły się w ostatnim raporcie, priorytetem IRS (Internal Service Revenue – odpowiednik polskiej administracji skarbowej) nie jest wcale ściąganie podatków od osób o najwyższych dochodach. Co więcej, nie ma nawet opracowanej strategii mającej na celu rozwiązanie problemu unikania opodatkowania. Szacuje się przy tym, że najbogatszy 1 procent Amerykanów unika zapłacenia podatków w wysokości niemal 250 miliardów każdego roku. A amerykańska skarbówka nie posiada wymaganych instrumentów, by w jakikolwiek sposób zapobiec odpływowi środków z budżetu.
Brak kontroli nad podatnikami o wysokich dochodach
Dane dostarczone przez amerykańską agencję skarbową wskazują, że niechętnie przystępuje ona do przeprowadzania kontroli i audytów u podatników osiągających wysokie dochody, a zdecydowanie częściej skupia się na klasie średniej i niższej. Dane wskazują, że:
- Od 2012 roku nastąpił ponad 50 procentowy spadek w liczbie audytów przeprowadzanych wśród największych korporacji.
- W efekcie powyższego braku działań w 2020 roku niemal 2/3 najbogatszych przedsiębiorstw nie zostało w żaden sposób skontrolowanych.
Krytycy takiego stanu rzeczy podnoszą, że postępujące w tym kierunku trendy przyczyniają się do coraz większych rozbieżności między podatkami zapłaconymi a należnymi. Na uwagę zasługuje też fakt, że takie postępowanie pozbawia rząd USA środków budżetowych potrzebnych na inwestycje oraz dofinansowanie usług publicznych skierowanych do całego społeczeństwa.
Cięcia w budżecie organów skarbowych
Obserwuje się także trend do systematycznego obniżania budżetu IRS, co z pewnością nie wpływa pozytywnie na skuteczność i zasięg działania tej agencji. Po 2010 roku jej środki zostały uszczuplone o ponad 20 procent. Przekłada się to również na coraz mniejszą liczbę pracowników agencji i osób prowadzących postępowania karne w sprawach podatkowych, mogących efektywnie przeciwdziałać unikaniu opodatkowania. Środki przekazywane amerykańskiej skarbówce nie są również wystarczające na pełną modernizację istniejących obecnie systemów zarządzania i IT, które mogłyby się przyczynić do usprawnienia funkcjonowania całej administracji skarbowej.
Wpływ na społeczeństwo i dalsze działania
Informacje dotyczące działania amerykańskich organów skarbowych nie wywołują wśród większości osób pozytywnych reakcji. Demokratyczni kongresmeni domagają się natychmiastowych działań, które zwiększyłyby budżet IRS, a tym samym usprawniły jej funkcjonowanie. Według niektórych szacunków Departamentu Skarbu, każdy dolar przeznaczony na działania zmierzające do bardziej efektywnego poboru podatków skutkuje bezpośrednio odzyskaniem 6 dolarów w należnych podatkach.
Reforma podatkowa administracji Donalda Trumpa również wywarła wpływ na wysokość dochodów budżetowych. W jej wyniku po 2017 r. drastycznie wzrósł deficyt budżetowy, osiągając jedne z najwyższych poziomów w historii. Było to efektem obniżenia federalnej stawki podatku dochodowego od osób prawnych. Dodatkowo pandemia COVID-19 przyczyniła się do pogorszenia nastrojów i zwiększenia nierówności majątkowych, czyniąc je w obecnym czasie zdecydowanie bardziej wyraźnymi. Nie było widać również tendencji do osiągnięcia większej ściągalności podatków. Demokraci zdecydowanie krytycznie odnosili się do rozwiązań proponowanych przez republikanów.
Jednak jak wynika z dokumentów przedstawionych przez Departament Skarbu i amerykańską skarbówkę, obecna administracja nie przedstawiła realnych rozwiązań mających na celu zwiększenie skuteczności w poborze podatków, a właściwie ostatecznie przyznała, że nie jest to jej priorytetem.
