Stałe zatrudnienie to nie tylko obowiązki, które pracownik musi wypełniać. Dzięki pracy może również liczyć na pełne ubezpieczenie zdrowotne oraz różnego rodzaju dni wolne. Należy jednak pamiętać, że nie każda umowa o pracę daje takie możliwości. Warto przed jej podpisaniem zorientować się, na jakie przywileje można liczyć.
W Polsce praktycznie każdy stara się oszczędzać, w tym też pracodawcy. Dlatego bardzo często starają się ominąć niektóre przepisy. W takim wypadku zatrudniają pracowników na takich zasadach, które pozwalają znaleźć bodaj odrobinę oszczędności. Jednak najczęściej źle na tym wychodzi właśnie pracownik.
Jakie rodzaje umów o pracę można podpisać w Polsce?
Zanim będzie można mówić o przywilejach płynących z zatrudnienia, należy poznać możliwe umowy o pracę, które można podpisać. Taka wiedza pozwoli na zrozumienie, jakie korzyści mogą z nich płynąć.
- Umowa o dzieło polega na tym, że pracownik otrzymuje konkretne zadanie do wykonania, a po jego ukończeniu pracodawca zobowiązuje się wypłacić umowną kwotę. Od umowy o dzieło naliczany jest podatek dochodowy, który wynosi 17%. Niestety ta umowa nie jest korzystna dla pracownika. Z jej tytułu nie należy mu się żadne ubezpieczenie ani urlop. Ponadto pracodawca w każdej chwili może zrezygnować ze współpracy.
- Umowa zlecenie jest dość podobna do umowy o dzieło. Pracownik otrzymuje zlecenie na wykonanie pracy i zobowiązuje się ją wykonać. Nie musi jednak określać czasu, w jakim wykona zlecenie. Ta umowa jest trochę lepsza ze względu na odprowadzane składki. Poza podatkiem dochodowym należy odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne, rentowe i zdrowotne. Podczas trwania umowy zlecenie pracownikowi nie przysługuje prawo do urlopu.
- Umowa o pracę na czas określony i nieokreślony. To najkorzystniejsze rodzaje umów. Nie tylko odprowadzane są wszystkie składki, pracownik ma prawo do urlopu, ale także obowiązuje go okres wypowiedzenia z pracy.
Niestety nie zawsze pracodawca ma możliwość zatrudnienia pracownika na stałą umowę. Szczególnie jeśli godziny pracy są niestałe i niepewne.
Jakie możliwości urlopowe ma pracownik zatrudniony na umowę na czas nieokreślony?
Stała umowa o pracę daje pracownikowi przede wszystkim poczucie stabilności finansowej. Dzięki niej pracownikowi należy się trzymiesięczne wypowiedzenie z pracy. W tym czasie spokojnie może sobie znaleźć nowe zatrudnienie. Dodatkowo wypowiedzenie jest w pełni płatne i musi zostać uzasadnione.
Kolejnym atutem umowy o pracę na czas nieokreślony jest urlop wypoczynkowy, który zależny jest od ilości przepracowanych lat.
- Pracownikowi należy się 20 dni urlopu w roku, jeśli jest zatrudniony krócej niż 10 lat. Oczywiście pod uwagę brany jest całkowity staż pracy, czyli zatrudnienie we wszystkich dotychczasowych miejscach.
- Pracownikowi należy się 26 dni urlopu, jeśli jest zatrudniony dłużej niż 10 lat.
Ponadto pracownik zatrudniony na stałe może liczyć na następujące dni wolne:
- Urlop macierzyński i tacierzyński. Obowiązuje matkę, która urodziła dziecko. Może ona zrezygnować z jego części na rzecz ojca dziecka. Wtedy ma miejsce urlop tacierzyński.
- Urlop ojcowski przysługuje każdemu ojcu, któremu urodziło się dziecko, przysposobił je lub przyjął do rodziny zastępczej.
- Urlop okolicznościowy należy się każdemu pracownikowi, który urodziło się dziecko, zmarł bliski członek rodziny lub gdy pracownik bierze ślub.
- Urlop na żądanie zazwyczaj trwa jeden dzień i ma miejsce wtedy, kiedy pracownikowi nagle coś wypadnie i nie może stawić się w pracy.
- Urlop szkoleniowy przysługuje głównie zatrudnionym studentom, którzy muszą przygotować się do egzaminów.
- Urlop wychowawczy.
Co to jest urlop wychowawczy?
Powyżej krótko zostały opisane urlopy, które przysługują pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę. Celowo nie zostało wyjaśnione pojęcie urlopu wychowawczego, ponieważ zostanie on szerzej opisany.
Urlop wychowawczy przyznawany jest wyłącznie rodzicom. Dzięki urlopowi rodzice mogą spędzić czas z dzieckiem i w całości poświęcić się wychowaniu. Więź rodzicielska z potomkami jest bardzo ważna i buduje się ją od najmłodszych lat. Dlatego też wielu rodziców decyduje się na urlop wychowawczy i przerwę w zatrudnieniu. Należy mieć jednak świadomość, że nie każdy rodzic może sobie na taki urlop pozwolić. Dlaczego? Odpowiedź można znaleźć poniżej.
Czy urlop wychowawczy jest płatny?
Większość urlopów przysługujących pracownikom jest odpłatna i mogą oni spokojnie odpoczywać bądź zajmować się rodziną. Niestety urlop wychowawczy nie wpasowuje się w te normy, ponieważ jest bezpłatny. Rodzic, który podejmuje decyzję o złożeniu wniosku o urlop, musi pamiętać, że podczas jego trwania wynagrodzenie nie będzie wpływało na konto. Jest to właśnie główny powód, dla którego niektórzy rodzice nie idą na urlop wychowawczy. Brak comiesięcznego, stałego dochodu zniechęca pracowników do pozostania w domu i zajęcia się dziećmi. Zresztą długotrwały brak pensji może spowodować sporą dziurę w budżecie domowym. Dlatego dla rodziców rezygnacja z urlopu wychowawczego jest po prostu koniecznością.
Jak długo może trwać urlop wychowawczy?
Ci rodzice, którzy pogodzili się z tym, że nie będą otrzymywać wypłaty, powinni dowiedzieć się, ile czasu mogą poświęcić swoim dzieciom. Zgodnie z polskim prawem pracy urlop wychowawczy nie może przekroczyć 3 lat. Od tej reguły istnieje jednak wyjątek. Jeśli u dziecka stwierdzono niepełnosprawność, to urlop wychowawczy może wydłużyć się o kolejne 3 lata.
Jeden rodzic nie może wykorzystać całych 3 lat urlopu. 1 miesiąc przeznaczony jest dla drugiego rodzica i nie można go przekazywać. Jeśli dany rodzic nie skorzysta z przysługującego mu miesiąca, to urlop przepadnie. Choć również tutaj można znaleźć wyjątek. Jedno z rodziców może wykorzystać całe 3 lata urlopu, jeśli:
- drugi rodzic został pozbawiony władzy rodzicielskiej;
- władza rodzicielska drugiego rodzica została ograniczona lub zawieszona;
- drugi z rodziców nie żyje.
Do jakiego wieku dziecka można wziąć urlop wychowawczy?
Rodzice decydujący się na przerwę w zatrudnieniu najczęściej robią to na wczesnym etapie życia dziecka. Dzięki temu są obecni w najbardziej rozwojowym momencie. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że urlop wychowawczy jest ograniczony czasowo. Należy wykorzystać go w tym roku, w którym dziecko kończy szósty rok życia. Jeśli w tym czasie rodzic nie wykorzysta przysługującego mu urlopu, to nie będzie mógł tego zrobić w późniejszym terminie.
Czy podczas urlopu wychowawczego można pracować?
Urlop wychowawczy, oprócz spędzania czasu z dzieckiem, wiąże się z brakiem stałego dochodu. Wielu rodziców więc zadaje sobie pytanie, czy w czasie trwania urlopu można pracować? Istnieje taka możliwość, jednak nie może być to zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Rodzic przebywający na urlopie wychowawczym może dorobić sobie np. pracą z domu, kiedy dziecko śpi. W takim wypadku może zatrudnić się na umowę zlecenie lub o dzieło. Musi jednak pamiętać, że dodatkowe zajęcie nie może kolidować z opieką i wychowaniem dziecka.
Czy urlop wychowawczy trzeba wykorzystać jednorazowo?
Większość należnych urlopów można wykorzystać w kilku częściach. Choćby urlop ojcowski można podzielić na dwie części. Jednak dwa tygodnie urlopu ojcowskiego w porównaniu do 3 lat wychowawczego to nic wielkiego. Na szczęście urlop wychowawczy również można wykorzystać w częściach. Nie może być ich jednak więcej niż 5. Ponadto dzieląc urlop wychowawczy, należy za każdym razem składać wniosek o jego udzielenie.
Kiedy i do kogo należy złożyć podanie o urlop wychowawczy?
Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć oczywiście u pracodawcy. Istnieją jednak ograniczenia czasowe na złożenie wniosku. Choć można go złożyć ze sporym wyprzedzeniem, to nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem urlopu. Jeśli pracownik z jakichś przyczyn złoży podanie o urlop wychowawczy później niż 21 dni przed jego rozpoczęciem, to pracodawca również zobowiązany jest je przyjąć. Może jednak zdecydować o przesunięciu urlopu o 3 tygodnie. Oznacza to, że urlop pracownika rozpocznie się po 21 dniach od złożenia wniosku.
Co powinno znajdować się we wniosku o urlop? Jak go napisać?
Przede wszystkim należy zaznaczyć, że wniosek o urlop wychowawczy jest dokumentem oficjalnym. Należy więc go złożyć na piśmie, uwzględniając wszelkie formy grzecznościowe.
Wniosek o urlop wychowawczy powinien zawierać następujące informacje:
- Datę i miejsce wystawienia (prawy górny róg);
- imię i nazwisko pracownika (lewy róg, trochę niżej niż data i miejsce);
- nazwę pisma, czyli: wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego (środek strony);
- Następnie należy umieścić następującą treść:
Na podstawie artykułu 186 § 1 i § 7 kodeksu pracy składam wniosek o udzielenie mi urlopu wychowawczego, w celu sprawowania osobistej opieki nad moim dzieckiem tutaj należy podać imię i nazwisko dziecka urodzonego data urodzenia dziecka w wymiarze ilość dni, tygodni, miesięcy, lub lat począwszy od dnia data do dnia data.
Do tej pory nie wykorzystywałam urlopu wychowawczego przysługującego mi na imię i nazwisko dziecka. Lub do tej pory wykorzystałam liczba dni, lub miesięcy urlopu wychowawczego przysługującego mi na imię i nazwisko dziecka.
Załączam stosowne oświadczenie ojca dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany w moim wniosku. - W ostatnim kroku należy się podpisać.
W powyższym przykładowym piśmie został użyty rodzaj żeński, jednak można oczywiście to zmienić.
