Urlop dla większości z nas to czas odpoczynku, zapomnienia o problemach i nabieraniu sił. Tego samego nie mogą powiedzieć matki przebywające na urlopie macierzyńskim i wychowawczym. W tym czasie nie przesypiają nocy, a całą uwagę zajmują dzieci. Choć pociechy to skarb dla każdego rodzica, to nie zawsze wszystko jest takie łatwe i kolorowe. Szczególnie jeśli to ojciec musi przejąć wszystkie obowiązki.
Kiedy mężczyźnie przysługuje urlop ojcowski? Jak długo może on trwać? Czy można go dostać przy każdej umowie o pracę? Jak napisać wniosek? Wszystkie odpowiedzi można znaleźć w tym artykule.
Urlop ojcowski to nie urlop tacierzyński
Czasami sytuacja życiowa się komplikuje i wszystko staje na głowie. W takiej chwili każdy robi wszystko, by jak najszybciej wyprostować wszelkie zawiłości. Dobrym przykładem jest właśnie urlop tacierzyński.
W Polsce urlop macierzyński przysługuje każdej mamie, która zatrudniona jest na umowę o pracę bądź prowadzi własną działalność gospodarczą. Jeśli na ten temat nie zostało nic zawarte w umowie o dzieło bądź na zlecenie, matka nie może iść na macierzyński.
Długość urlopu macierzyńskiego zależny jest głównie od tego, ile dzieci zostało urodzonych podczas jednego porodu:
- 20 tygodni, jeśli urodziło się jedno dziecko;
- 31 tygodni, jeśli urodziło się dwoje dzieci;
- 33 tygodnie, jeśli urodziło się troje dzieci;
- 35 tygodni, jeśli urodziło się czworo dzieci;
- 37 tygodni, jeśli urodziło się pięcioro lub więcej dzieci;
Urlop macierzyński jest obowiązkowy. Matka musi wykorzystać z niego przynajmniej 14 tygodni. Pierwsze 6 tygodni urlopu może się odbyć jeszcze przed porodem. Matki bardzo często przed rozwiązaniem nie mogą lub nie chcą już pracować. Jeśli matka nie wykorzysta całego urlopu, to pozostałą część może przekazać ojcu dziecka.
W przypadku, gdy ojciec zdecyduje się przejąć opiekę nad dzieckiem, również musi być zatrudniony na umowie o pracę, prowadzić własną działalność gospodarczą lub dobrowolnie odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne (przez 90 dni bez przerwy i opóźnień). Ponadto, jeżeli matce nie przysługuje urlop macierzyński, to ojciec o tacierzyński również nie może się starać.
Aby ojciec mógł uzyskać urlop tacierzyński, musi poinformować o tym swojego pracodawcę 14 dni przed planowanym wolnym. Należy zrobić to oficjalnie, na piśmie. W tym samym czasie matka musi poinformować swojego pracodawcę, że zamierza skrócić urlop.
Ojciec najczęściej decyduje się skorzystać z urlopu tacierzyńskiego, jeśli matka lepiej zarabia i szybciej chce wrócić do pracy.
Urlopu tacierzyńskiego nie należy mylić z ojcowskim. Są to dwa odrębne pojęcia.
Czym jest urlop ojcowski?
Przede wszystkim urlop ojcowski jest krótszy od tacierzyńskiego, ponieważ może on trwać zaledwie 2 tygodnie. Jeszcze do niedawna z tego urlopu mogli skorzystać tylko ojcowie, którzy byli zatrudnieni na umowę o pracę. Teraz należy się on wszystkim ojcom, którzy posiadają ubezpieczenie chorobowe, czyli odprowadzają składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Dwa tygodnie urlopu można wykorzystać w dwóch częściach po 7 dni. Jednakże z wolnego należy skorzystać przed ukończeniem 2 roku życia przez dziecko. Urlop ojcowski nie ma nic wspólnego z macierzyńskim, więc oba mogą trwać równocześnie. Ponadto urlop ojcowski jest w 100% płatny.
Urlop ojcowski przyznawany jest z okazji narodzin dziecka. Można z niego również skorzystać, gdy ojciec przysposabia dziecko bądź przyjmuje je na wychowanie jako rodzina zastępcza.
Jeśli dziecko zostało przysposobione, to ojciec musi wykorzystać urlop w ciągu dwóch lat od uprawomocnienia wyroku. Ponadto musi to zrobić przed ukończeniem siódmego roku życia przez dziecko.
Natomiast, jeżeli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, to ojciec swój urlop musi wykorzystać przed ukończeniem 10 roku życia dziecka.
Czy każdemu ojcu odprowadzającemu składki chorobowe należy się urlop?
Polskie prawo jest skomplikowane, o czym na pewno przekonało się wielu z nas. Również w przypadku urlopu ojcowskiego jest kilka punktów, przez które niektórzy panowie nie będą mogli liczyć na 2 tygodnie wolnego.
W związku z tym, że ojciec może skorzystać urlopu w ciągu dwóch lat od narodzin potomka, to nie zawsze zdąży. Jeśli w tym okresie zostanie pozbawiany władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, to nie ma on możliwości skorzystania z wolnego.
W nieciekawej sytuacji jest też ojciec, który nie bierze udziału w wychowaniu dziecka i jest to uregulowane prawnie. Oznacza to, że matka sama wychowuje dziecko, ojciec na nie płaci ani się nim nie interesuje. W takim przypadku pracodawca może nie przyjąć wniosku o urlop ojcowski.
Warto jednak zauważyć także drugą stronę. Z urlopu ojcowskiego może skorzystać także mężczyzna, który nie jest związany węzłem małżeńskim z matką dziecka. Jednakże warunkiem jest oficjalne uznanie ojcostwa, czyli nadanie mu swojego nazwiska w Urzędzie Stanu Cywilnego.
Poza tym urlop ojcowski przysługuje także ojcu, który rozwiódł się z matką dziecka. Oczywiście, jeżeli do rozwodu doszło przed narodzinami lub czasie nie dłuższym niż dwa lata po porodzie.
Z urlopu może skorzystać także ojciec adopcyjny. Jeśli biologiczny ojciec zrzekł się praw, został ich pozbawiony lub nie żyje, to nowy partner matki ma możliwość adopcji dziecka. Jeżeli taka sytuacja będzie miała miejsce przed ukończeniem 2 roku życia dziecka, to urlop także się należy.
Czy każdy pracodawca musi udzielić urlopu ojcowskiego?
Urlop ojcowski regulowany jest prawnie przez kodeks pracy. Zgodnie z punktem 3 artykułu 182 pracodawca ma obowiązek przyjąć wniosek o urlop ojcowski pracownika, jeśli ten będzie spełniał określone warunki.
Przede wszystkim chodzi o wiek dziecka, o którym wspomniano we wcześniejszej części artykułu. Dodatkowo urlop musi być wykorzystany jednorazowo lub maksymalnie w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Ostatecznie wniosek o urlop ojcowski musi zostać wniesiony do pracodawcy na piśmie, w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Jeśli pracownik złoży wniosek o urlop, pracodawca nie od razu się na niego zgadza. Najpierw musi sprawdzić, czy wszystkie fakty się zgadzają oraz, czy urlop rzeczywiście się należy. Przełożony weryfikuje także, czy zgadza się termin, czyli wniosek złożony został tydzień przed rozpoczęciem urlopu. Jeśli wszystko jest zgodne z prawdą i wszelkie formalności zostaną dopełnione, pracodawca musi udzielić urlopu w ciągu siedmiu dni od złożenia wniosku.
Czy w czasie trwania urlopu ojcowskiego pracownik otrzymuje wynagrodzenie?
Wielu ojców zastanawia się, czy urlop ojcowski jest płatny i ile wynosić będzie wynagrodzenie w czasie dni wolnych. Na szczęście w tym czasie tatusiowie nie muszą się niczym martwić i spokojnie spędzać czas z pociechą. Zgodnie z kodeksem pracy urlop ojcowski jest płatny i w tym czasie mężczyzna będzie otrzymywał 100% swojego wynagrodzenia.
Jak powinien wyglądać wniosek o urlop ojcowski? Co powinien zawierać?
Panowie, którzy chcą skorzystać z urlopu ojcowskiego, powinni przygotować specjalny wniosek. Jest to przede wszystkim korzystne dla pracodawcy, który będzie miał porządek w obowiązkowej dokumentacji firmy.
Napisanie wniosku o urlop ojcowski nie jest skomplikowanym zadaniem. Warto jednak pamiętać, że jest to oficjalne pismo i w takiej firmie powinno zostać złożone.
Co należy zawrzeć a wniosku o urlop?
- Datę i miejsce. Oprócz spełnienia formalnego obowiązku te dane pozwolą potwierdzić terminowość złożenia wniosku.
- Imię i nazwisko pracownika starającego się o urlop.
- Okres, przez który będzie trwał urlop.
- Informację o tym, czy urlop będzie wykorzystany jednorazowo, czy w dwóch częściach.
Pracownik nie jest zobowiązany opatrywać wniosku o urlop omówieniem powodów, dla których się o niego stara. Zgodnie z prawem urlop mu się należy, musi wykorzystać go w określonym czasie, więc nie musi uzasadniać swojej decyzji.
Czy oprócz wniosku o urlop pracownik musi przedłożyć inne dokumenty?
Niestety samo złożenie wniosku o urlop nie jest podstawą do jego otrzymania.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączonych do takich wniosków, pracownik musi do wniosku o urlop dołączyć następujące dokumenty:
- Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, zagraniczny akt urodzenia dziecka lub kopie tych odpisów.
- Oświadczenie ojca dziecka, czy wcześniej korzystał z urlopu ojcowskiego lub jego części.
- Jeśli urlop ma zostać przyznany na dziecko przysposobione lub dziecko z odroczonym obowiązkiem szkolnym, należy przedstawić kopię dokumentów sądowych, które potwierdzają taki stan rzeczy.
- Jeśli wniosek o urlop składany jest ze względu na dziecko przyjęte do rodziny zastępczej, również trzeba okazać dokument potwierdzający decyzję sądu o przyznaniu opieki.
Jeśli pracodawca z tylko sobie znanych przyczyn odmówi udzielenia urlopu, może zostać nałożona na niego kara finansowa. Może być to kwota od 1000 do kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Ciekawostka
Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, to od połowy 2022 roku w Polsce urlop ojcowski znacznie się wydłuży. Zamiast dwóch tygodni panowie będą mogli liczyć na dwa miesiące wolnego.
