Wielu polaków pod koniec lata lub na początku jesieni chętnie wybiera się do lasu w poszukiwaniu co bardziej dorodnych okazów grzybów. Taka aktywna forma spędzania wolnego czasu pozwala nie tylko cieszyć się darami natury, ale również odpocząć od zgiełku miasta, wyciszyć się i choć na chwilę zapomnieć o problemach. Ci, którzy nie znają się na grzybach, często towarzyszą zapalonym grzybiarzom, by odrobinę się podszkolić w tej dziedzinie i skorzystać z niesamowitej jesiennej aury.
Nie wszyscy jednak wiedzą, że grzyby nie zawsze można zbierać bez ograniczeń i ponoszenia konsekwencji. Przed wycieczką do lasu warto poznać panujące tam zasady.
Las jako azyl dla zwierząt
Las to nie tylko miejsce, gdzie można zbierać grzyby, jagody, szyszki, czy żołędzie. Las to przede wszystkim dom dla różnych gatunków zwierząt i ptaków. Najbardziej popularnymi ssakami, które można spotkać w polskich lasach, są:
- jelenie;
- sarny;
- łosie;
- zające;
- wiewiórki;
- lisy.
Natomiast z ciekawszych gatunków ptaków można wyróżnić:
- sowy;
- dzięcioły;
- sójki;
- szpaki;
- wróble.
Nie można również zapomnieć o owadach, których towarzystwo nie zawsze jest przez nas mile widziane np. mrówki, pająki, żuki, czy chrząszcze. Możliwe jest również spotkanie węży, jaszczurek, żab lub traszek.
Jak można zauważyć, polskie lasy mają znacznie większe znaczenie dla zwierząt niż ludzi. Niestety bardzo często człowiek nie bierze pod uwagę tego, że swoim zachowaniem może powodować nieodwracalne szkody.
Podział lasów w Polsce
Polska jest jednym z krajów w Europie, który stoi w czołówce pod względem ilości lasów. Według danych statystycznych od czasów drugiej wojny światowej liczba lasów w Polsce ciągle rosła. Choć może wydawać się to niewiele, to przez 72 lata przybyło ich 8,8%.
W 2018 roku powierzchnia polskich lasów wynosiła prawie 10 milionów hektarów. Warto jednak zaznaczyć, że około ich 80% należy do państwa, natomiast pozostałe 20% to lasy prywatne.
Większość lasów państwowych jest zarządzana przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Jeżeli chodzi o lasy prywatne, to dbałość o nie leży w obowiązku właściciela, który kontrolowany jest przez starostę danej gminy.
Ustawa prawna
Ustawa dotycząca lasów powstała 28 września 1991 roku. Jej ogólne przepisy określają zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych, a także zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska oraz z gospodarką narodową. Mówiąc wprost, oznacza to, że ustawa reguluje wprowadzanie do obrotu drewna oraz produktów z niego wytworzonych. Odnosi się również do drugiej strony, czyli zakupu drewna i towarów pochodnych. Co więcej, ustawa normuje wywóz drewna do krajów Unii Europejskiej.
Przepisy obowiązują zarówno lasy państwowe, jak i prywatne.
Każde, kolejne artykuły dotyczą tego, jak należy dbać o lasy i jak prowadzić leśną gospodarkę, tak, aby nie były niszczone, a ich dobra były wykorzystywane tylko w konkretnym i potrzebnym celu.
Ustawa zobowiązuje właścicieli lasów do w miarę możliwości zmniejszania ryzyka powstawania pożarów i rozprzestrzeniania się organizmów szkodliwych.
Dzięki ustawie ochronie podlegają nie tylko zwierzęta i drzewa, ale również gleba i wody leśne. I właśnie ten punkt najbardziej powinien interesować osoby chcące wybrać się na grzybobranie.
Czy w Polsce obowiązuje zakaz zbierania grzybów?
Wielu zapalonych grzybiarzy nie wie o tym, że nie wszystko, co rośnie w lesie, można zebrać i wziąć ze sobą do domu. W Polsce grzyby można zbierać bez ograniczeń, jednak jest kilka wyjątków. Jednym z nich jest obowiązujący zakaz zbierania gatunków grzybów, które są pod ochroną.
Oto parę przykładów:
- soplówka jodłowa;
- szyszkowiec łuskowaty;
- maślak dęty;
- maślak trydencki;
- soplówka jeżowata;
- modrzewnik lekarski;
- flagowiec olbrzymi;
- smardz wyniosły;
- smardz jadalny;
- borowik korzeniasty;
- dwupierścieniak cesarski.
Nie wszystkie z powyżej wymienionych gatunków są grzybami jadalnymi.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska niektóre grzyby podlegają ochronie ścisłej, częściowej. Ochronie podlegają także sposoby ich pozyskiwania. Niektóre gatunki wymagają ustalenia stref ochrony ich ostoi lub stanowisk.
Ustawa nakłada obowiązek zapoznania się z chronionymi gatunkami każdą osobę, która postanowiła udać się na grzybobranie. W przypadku gdy zakaz grzybobrania gatunków pod ochroną zostanie złamany celowo lub przez pomyłkę na zbierającego może zostać nałożona kara grzywny. Mandat za zbieranie grzybów zagrożonych wyginięciem może sięgać nawet 5000 zł.
Należy pamiętać, że kara może być nałożona także za niszczenie grzybów niejadalnych. Niestety wiele osób zbierając grzyby w lesie, zrywa lub depcze te, których nie może ze sobą zabrać. Choć wiadomo, że czasami można się pomylić, ponieważ niektóre grzyby są łudząco do siebie podobne, to celowe niszczenie jest po prostu naganne. Jeśli co jest niedobre dla człowieka, to nie oznacza, że takie samo jest dla zwierząt czy owadów.
Zakaz zbierania grzybów nie tylko chronionych
Większość osób, które spacerują po lesie w celach rekreacyjnych lub poszukują dobrodziejstw natury, nie raz trafiły na okazały budynek ogrodzony wysokim płotem. W większości przypadków tego typu tereny należą do wojska polskiego. Ze względu na bezpieczeństwo obywateli ich wstęp za ogrodzenie jest całkowicie wzbroniony. Idąc tym tropem, na terenie wojskowym obowiązuje również zakaz zbierania grzybów. Nie wolno tam także łowić ryb, uprawiać sportu lub poruszać się pojazdami silnikowymi. Złamanie zakazu grzybobrania lub innych wymienionych jest podstawą do wymierzenia kary pieniężnej w wysokości nawet 500 zł.
Warto mieć na uwadze, że w ciągu ostatnich kilku lat funkcjonariusze policji, straż leśna i żandarmeria wojskowa wzmogły kontrolę w okolicach jednostek wojskowych w celu ochrony życia obywateli i swobodnych działań żołnierzy. Jeśli ktoś postanowi złamać zakaz wstępu na teren wojskowy, to mandat na pewno go nie ominie.
Stały zakaz wstępu do lasu, czyli gdzie jeszcze można otrzymać kary za grzybobranie?
Choć grzyby w polskich lasach można zbierać bez ograniczeń, to tak naprawdę tylko w teorii. Jest jeszcze kilka miejsc, gdzie został wprowadzony zakaz grzybobrania pod karą grzywny.
Mandat za zbieranie grzybów można dostać:
- W lasach przeznaczonych pod uprawy leśne do 4 metrów wysokości.
- Na powierzchniach doświadczalnych i w drzewostanach nasiennych.
- W ostojach zwierząt.
- W źródliskach rzek i potoków.
- Na obszarach zagrożonych erozją.
Zakaz wstępu do lasu i tym samym grzybobrania może wprowadzić także leśniczy, jeśli miejsce miała jedna z następujących sytuacji:
- Doszło do dużego zagrożenia pożarowego np. pod wpływem długotrwałej suszy.
- W danym okresie przeprowadzane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, pozyskiwaniem drewna lub ochroną lasu.
- Doszło do zniszczenia lub znacznego uszkodzenia drzewostanów.
- Wystąpiła degradacja runa leśnego.
W przypadku, gdy leśniczy wprowadza zakaz wejścia do lasu, jest to sytuacja przejściowa. Musi on jednak na miejscu umieścić odpowiednie tabliczki informacyjne. W przypadku ich braku i złamania zakazu nie można będzie ukarać obywatela, który tego dokonał.
Standardowo kara może wynosić nawet 500 zł.
Jak wygląda zbieranie grzybów w lasach prywatnych?
Wiadomo już, że 1/5 powierzchni lasów należy do prywatnych właścicieli. Z reguły starają się oni wyodrębnić swój teren, tak by było jasne, że nie każdy może tam wejść. Czy jednak można w prywatnym lesie zbierać grzyby?
Można, ale tylko wtedy, gdy zostanie spełniony jeden konkretny warunek. Należy uzyskać zgodę właściciela. Nie mając zezwolenia na wejście na prywatną ziemię, osoba to robiąca popełnia wykroczenie i może zostać ukarana naganą, a nawet karą pieniężną do 500 zł.
Warto także wiedzieć, że posiadaczy prywatnych lasów obowiązuje całkowite przestrzeganie Ustawy o lesie sporządzonej przez Ministerstwo Środowiska. Nie mogą oni np. wycinać drzew bez uprzedniego otrzymania zezwolenia.
Za co jeszcze można zostać ukaranym w lesie?
Wybierając się do lasu, można otrzymać karę nie tylko za zbieranie nieodpowiednich grzybów, czy robienie tego w miejscu niedozwolonym.
Niemiła niespodzianka może czekać też tych, którzy postanowili wymienić grzyby na śmieci. Coraz częściej mówi się o zaśmiecaniu lasów i szkodach, które powstają w wyniku takich poczynań. Nie wszyscy jednak biorą sobie do serca te przestrogi. Spacerując po lasach, można napotkać różnego rodzaju odpady, które nie tylko będą długo się rozkładać, ale być też zagrożeniem dla zwierząt. Na szczęście wśród polaków z roku na rok wzrasta świadomość i albo przestają wyrzucać śmieci do lasu, albo reagują, gdy inni to robią.
Ukarani mogą zostać również kierowców, którzy pozostawiają swoje samochody na ścieżkach lub poboczach. Pojazd należy zaparkować w miejscu do tego przeznaczonym.
Ciekawostka
Interesujące jest to, że nie we wszystkich europejskich krajach można zbierać grzyby bez ograniczeń. Choć Litwa, Słowacja lub Czechy nie ograniczają obywatelom ilości grzybów, jaką można zebrać, to np. w Holandii nie wolno zebrać więcej darów lasu niż 250 gram, czyli tyle ile potrzeba na własny użytek. Podobna sytuacja ma miejsce w Niemczech, gdzie nie można zabrać do domu więcej niż 2 kg grzybów.
Natomiast najbardziej restrykcyjnym państwem są Włochy. Tutaj w zależności od części kraju może być wymagane specjalne zezwolenie, przebyty kurs potwierdzający znajomość grzybów. Jeszcze w innych regionach zbieranie dozwolone jest tylko w określonych godzinach. W Italii kary za nieprzepisowe zbieranie grzybów są znacznie wyższe niż w Polsce.
