Numer PESEL służy identyfikacji i jest przyznawany przez polskie władze określonej grupie osób. W przypadku dzieci urodzonych za granicą, by uzyskać numer PESEL, należy dokonać rejestracji dziecka w polskim urzędzie stanu cywilnego. Jak można zatem uzyskać numer PESEL dla dziecka urodzonego za granicą?
Czym jest numer PESEL?
Numer PESEL to nic innego jak symbol numeryczny składający się z jedenastu cyfr. Stanowi najłatwiejszy sposób identyfikacji jego posiadacza. Numer ten jest wymagany we wszystkich urzędach oraz przy dokonywaniu czynności prawnych, w związku z tym chcąc swobodnie poruszać się w Polsce i bez przeszkód załatwiać sprawy urzędowe i nie tylko, warto się o niego postarać.
Co zawiera numer PESEL i kto go nadaje?
Numer PESEL składa się z daty urodzenia danej osoby, numeru porządkowego, oznaczenia płci oraz liczby kontrolnej. Nadawanie numeru PESEL leży w kompetencjach Ministra Cyfryzacji. Numer ten nadaje się z urzędu bądź na wniosek. Przy czym, jeśli chodzi o dzieci urodzone za granicą, to po spełnieniu określonych przesłanek numer PESEL zostanie im nadany z urzędu.
Nadanie numeru PESEL z urzędu
PESEL z urzędu nadawany jest przede wszystkim podczas zgłoszenia Urzędzie Stanu Cywilnego urodzenia dziecka w Polsce. Aktu tego dokonuje się w stosunku do dzieci obywateli polskich, obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin mieszkających w Polsce z uwagi na uzyskanie przez nich prawa stałego pobytu.
Z urzędu numer PESEL będzie nadany również dziecku cudzoziemców, którzy uzyskali w Polsce prawo stałego pobytu, ewentualnie zezwolenie na pobyt stały bądź zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.
Nadto PESEL z urzędu będzie nadawany cudzoziemcom, którzy uzyskali status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, azyl, zgodę na pobyt tolerowany, ochronę czasową lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych. Odrębny wniosek o nadanie numeru PESEL nie jest wymagany w przypadku dzieci urodzonych za granicą, przy czym, jak wskazano wcześniej, wymaga to podjęcia określonych czynności, które zostaną omówione szczegółowo w dalszej części. Pozostałe osoby mogą ubiegać się o wydanie numeru PESEL na wniosek.
Nadanie numeru PESEL dziecku urodzonemu za granicą
W przypadku dziecka urodzonego za granicą, procedura nadania numeru PESEL rozpoczyna się z chwilą złożenia wniosku o wydanie dokumentu tożsamości dla tego dziecka. Warunkiem ubiegania się o ten dokument jest rejestracja dziecka w polskim Urzędzie Stanu Cywilnego, do czego konieczne jest posiadanie przez dziecko obywatelstwa polskiego.
Obywatelstwo dziecka urodzonego za granicą
To, jakie obywatelstwo będzie miało dziecko urodzone za granicą, uzależnione jest od obywatelstwa jego rodziców, a także od prawa obowiązującego w państwie urodzenia.
Zgodnie z prawem polskim, nabycie obywatelstwa polskiego wynika tzw. z prawa krwi, zatem jest niezależne od miejsca urodzenia. Obywatelstwo polskie nabywa się, jeśli co najmniej jedno z rodziców ma obywatelstwo polskie.
Zatem w przypadku urodzenia się dziecka pochodzącego ze związków osób o różnym obywatelstwie, jeżeli np. matka dziecka posiada obywatelstwo polskie, dziecku można nadać polskie obywatelstwo. W przypadku dziecka pary, w której jedno z rodziców ma obywatelstwo polskie, a drugi partner to cudzoziemiec, rodzice mają prawo wyboru dla dziecka obywatelstwa kraju pochodzenia jednego z rodziców.
Wyboru obywatelstwa można dokonać w okresie trzech miesięcy od dnia urodzenia dziecka. W tym czasie obywatel polski oraz małżonek/partner cudzoziemiec powinni złożyć wspólne oświadczenie co do obywatelstwa dziecka przed konsulem dla osób mieszkających za granicą bądź wojewodą dla osób mieszkających w Polsce. Pozwoli to na wszczęcie procedury zgłoszenia urodzenia się dziecka i zarejestrowanie dziecka w polskich rejestrach, a ostatecznie uzyskanie dla niego polskiego dokumentu tożsamości i nadanie numeru PESEL.
Jak zarejestrować dziecko urodzone za granicą?
Rejestracji dziecka urodzonego za granicą dokonują rodzice w Urzędzie Stanu Cywilnego właściwym ze względu na miejsce ostatniego zamieszkania w Polsce jednego z nich. W sytuacji, gdy żadne z nich nie mieszkało nigdy w Polsce, w Urzędzie Stanu Cywilnego właściwego dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie. W tych okolicznościach, nawet jeżeli dziecko pochodzi ze związków osób, w którym np. matka jest polką, a jej małżonek/partner jest obcokrajowcem, właściwym urzędem do zgłoszenia urodzenia dziecka będzie Urząd Stanu Cywilnego ostatniego miejsca zamieszkania matki dziecka w Polsce, bądź Urząd Stanu Cywilnego w Warszawie.
Mimo wielu dylematów związanych z tym, jak zarejestrować dziecko, procedura wcale nie należy do najbardziej skomplikowanych. Rejestracja w Polsce dziecka urodzonego za granicą może nastąpić przez wpisanie zagranicznego aktu urodzenia, odtworzenie aktu urodzenia w sytuacji, w której niemożliwym jest uzyskanie zagranicznego aktu, bądź rejestracje dziecka w Polsce, jeśli nie zostało zarejestrowane za granicą.
Wpisanie zagranicznego aktu urodzenia (transkrypcja)
Zarejestrowanie w Polsce zagranicznego aktu urodzenia dziecka urodzonego za granicą dokonuje się za pomocą procedury transkrypcji.
Wniosek o transkrypcję może zostać złożony w dowolnym Urzędzie Stanu Cywilnego w Polsce, bądź w konsulacie Polski za granicą przez osobę, której dotyczy akt urodzenia, rodziców małoletniego dziecka, osobę, która wykaże interes prawny w transkrypcji aktu urodzenia innej osoby lub pełnomocnik zainteresowanego.
Warto dodać, że wniosek może złożyć wyłącznie matka dziecka bądź ojciec dziecka. Przepisy prawa nie wymagają do tej czynności obecności obojga rodziców.
Po pozytywnie zakończonej transkrypcji aktu urodzenia uzyskuje się polski akt urodzenia, potwierdzający zarejestrowanie w Polsce dziecka urodzonego za granicą. Na podstawie tego dokumentu można ubiegać się o wydanie polskiego dokumentu tożsamości, a tym samym o nadanie numeru PESEL.
Odtworzenie aktu urodzenia dziecka urodzonego za granicą
Procedurę odtworzenia aktu urodzenia dziecka urodzonego za granicą wszczyna się w sytuacji, w której uzyskanie zagranicznego aktu urodzenia dziecka jest bardzo trudne bądź wręcz niemożliwe. Treść aktu urodzenia odtwarzana jest, w takim przypadku, na podstawie przedłożonego przez wnioskodawcę dokumentu, który potwierdza zaistnienie zdarzenia za granicą.
By wszcząć procedurę odtworzenia, należy złożyć wniosek o odtworzenie aktu stanu cywilnego sporządzonego za granicą, wraz z ważnym dokumentem tożsamości. Może to być dowód osobisty, a w przypadku związków osób mieszanych narodowości, małżonek/partner cudzoziemiec jak i partner polskiego obywatelstwa mogą przedłożyć ważny paszport. Wymagany jest również oryginalny, zagraniczny dokument urzędowy, stanowiący podstawę do odtworzenia aktu stanu cywilnego wraz z urzędowym tłumaczeniem. Po złożeniu kompletu dokumentów urzędnik właściwego Urzędu Stanu Cywilnego rozpocznie procedurę odtworzeniową.
Rejestracja dziecka urodzonego za granicą, jeśli nie zostało dokonane zgłoszenie w kraju urodzenia
Z procedury tej można skorzystać w sytuacji, w której dziecko, mimo że zostało urodzone za granicą, nie zostało zarejestrowane w kraju w którym się urodziło. Co więcej, także w odniesieniu do dzieci urodzonych w krajach, w których nie prowadzi się rejestrów stanu cywilnego. Przykładami takich państw są m. in. Szwecja, Norwegia czy Finlandia. Tam narodziny dziecka odnotowuje się w urzędach podatkowych, a nie, jak w Polsce, w Urzędach Stanu Cywilnego.
Uzyskanie numeru PESEL dla dziecka urodzonego za granicą
Przeprowadzenie procedury transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia, jego odtworzenia bądź rejestracji dziecka w polskim Urzędzie Stanu Cywilnego otwiera drogę do nadania dziecku numeru PESEL. Nie jest jednak równoznaczne z jego nadaniem.
Minister Cyfryzacji nadaje numer z urzędu dziecku dopiero przy pierwszym złożeniu wniosku o wydanie dokumentu tożsamości, niezależnie od tego czy jest to dowód czy paszport, jak i przy procedurze zameldowania w Polsce. Zatem samo dokonanie procedury transkrypcji nie oznacza jednocześnie, że dziecku zostanie nadany numer PESEL. W związku z powyższym, po ustaleniu jak zarejestrować dziecko i po wypełnieniu tej procedury, w sytuacji np. złożenia przez matkę dziecka i jej małżonka/partnera cudzoziemca wniosku o wydanie dziecku polskiego dowodu osobistego, nie ma potrzeby wszczynania żadnej innej procedury związanej z nadaniem numeru PESEL.
Okres oczekiwania na nadanie numeru PESEL
Nie ma jednoznacznego terminu w którym nadawany jest dziecku numer PESEL. Zazwyczaj okres ten jest nie dłuższy niż 30 dni od dnia rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego.
Możliwość nadania numeru PESEL na podstawie transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka par jednopłciowych
Kwestia możliwości dokonania transkrypcji aktów urodzenia dzieci pochodzących ze związków osób jednopłciowych, a tym samym otwarcie drogi do uzyskania przez nich numeru PESEL, stanowiła bardzo burzliwą kwestię w prawie polskim. W głośnej uchwale Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 2019 r., Sąd orzekł o braku podstaw do stosowania instytucji transkrypcji takiego aktu, w stosunku do dzieci pochodzących ze związków osób jednopłciowych.
W temacie wypowiedział się Minister Cyfryzacji. W jego opinii gmina nie ma podstaw do odmowy nadania numeru PESEL dzieciom pochodzącym ze związku osób jednopłciowych. Z tym zastrzeżeniem, że organ powinien z urzędu przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Minister wskazał, że w takim przypadku urzędnik powinien wskazać w rejestrze np. dane matki dziecka oraz brak danych ojca. Takie stanowisko, przekazane przez Ministra Cyfryzacji Rzecznikowi Praw Obywatelskich może zmienić sposób rozstrzygania tych spraw i ułatwić dzieciom pochodzącym ze związku osób jednopłciowych uzyskanie danych identyfikacyjnych w Polsce.
