W 1876 roku dwóch mężczyzn zgłosiło do urzędu patentowego swoje prototypy telefonów. Byli to Elisha Gray oraz Alexander Bell. Choć zrobili to w odstępie kilku godzin, to właśnie Bell został uznany za wynalazcę telefonu. Pierwsze z nich w niczym nie przypominały dzisiejszych telefonów stacjonarnych. Były ciężki, masywne i bardzo charakterystyczne. Z biegiem lat wprowadzano wiele zmian i usprawnień, dzięki czemu obecnie są bardziej delikatne i funkcjonalne.
Przez długi czas ludzie korzystali z telefonów stacjonarnych. Cieszyli się, że tak łatwo mogą nawiązać kontakt z innymi. Później jednak wymyślono pierwszą komórkę, która nie była zbyt funkcjonalna. Ważyła 40 kg i była bardzo duża.
Jednak konstruktorzy postanowili znów stanąć na wysokości zadania. W 1973 roku zaprezentowano pierwszy telefon komórkowy o mniejszych rozmiarach, który był także bardziej poręczny. Dziś wielu z nas nazwałoby go pewnie „cegłą”. Jednak w tamtych czasach posiadanie takiego sprzętu było oznaką wysokiego poziomu życia. Początkowym zamysłem na to, jaką funkcję ma spełniać komórka, było wykonywanie połączeń oraz wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych.
Wraz z upływem lat i rozwojem techniki również i te telefony były ulepszane. Coraz częściej można było na nich zagrać w prostą grę, nastawić budzik, czy posłuchać radio. Dziś już prawie każdy ma telefon z ekranem dotykowym, który spełnia znacznie więcej funkcji. Oprócz szerokiego wyboru gier, nastawienia budzika słuchania radio, użytkownicy mają możliwość korzystania z internetu.
Internet w telefonie – ułatwienie życia, czy jego zmora?
Internet w telefonach komórkowych jest dziś normą. Ludzie korzystają z niego, żeby sprawdzić istotne informacje i maile oraz skorzystać z portali społecznościowych. Wielu użytkowników pobiera również różne gry i aplikacje. Choć dostęp do internetu, kiedy ktoś jest poza domem lub miejscem pracy, jest bardzo przydatny, to czasami może okazać się również sporym problemem.
Wiele osób sięga już po telefon wręcz odruchowo w różnych sytuacjach. Choćby dla zabicia nudy jadąc komunikacją miejską. Nie ma w tym raczej nic złego, dopóki komórka nie przejmuje kontroli nad życiem jej właściciela. Mogłoby się wydawać, że tak niewielkie urządzenie nie może mieć tak dużego wpływu na człowieka. Nic bardziej mylnego.
W Polsce coraz częściej mówi się o uzależnieniu od telefonu zarówno u dzieci, jak i dorosłych, czyli fonoholizmie.
Typowe zachowania wskazujące na uzależnienie od telefonu
Fonoholizm polega na nadmiernym używaniem telefonu. Osoby od niego uzależnione nie potrafią prawidłowo funkcjonować bez ciągłego korzystania z komórki. Na uzależnienie od telefonu najbardziej narażone są dzieci i młodzież. Jednak dorosłych również dotyka ten problem.
Osoba uzależniona od telefonu przede wszystkim się z nim nie rozstaje. Jest on niczym kolejna ręka, bez której uzależniony nie potrafi wyobrazić sobie życia. Bez znaczenia jest pora dnia, czy nocy bądź sytuacja, w której dana osoba się znajduje, telefon musi być zawsze w pobliżu.
Uzależnienie od telefonu dzieci i młodzieży
W przypadku dzieci i młodzieży niepokojącym objawem, świadczącym o uzależnieniu, może być zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych. U młodych ludzi znacznie pogarszają się wyniki w nauce. Nie odrabiają zadań domowych i nie wypełniają zobowiązań domowych, jakie nałożyli na nich rodzice np. sprzątanie własnego pokoju. Według dzieci i młodzieży uzależnionych czas przeznaczony na naukę czy inne obowiązki lepiej jest poświęcić na rzecz telefonu.
Fonoholizm u dorosłych
Natomiast u dorosłych patologicznie korzystających z komórki najbardziej cierpi życie prywatne i zawodowe. W początkowej fazie uzależnienia od smartfona dorośli zapominają o drobnych sprawach, jakie mieli załatwić, np. w pracy nie wypełnili jakichś dokumentów bądź nie zrobili zakupów do domu. Gdy problem się nasila, zwiększają się również zaniedbania ze strony uzależnionych. Zaczynają się spóźnienia do pracy bądź opuszczanie całych dni, co ostatecznie prowadzi do utraty zatrudnienia. Dorosły uzależniony nie przejmuje się także utrzymaniem i wspieraniem rodziny.
Zarówno u dzieci, jak i dorosłych występuje również wycofanie społeczne. Osoby cierpiące na fonoholizm unikają kontaktów ze znajomymi lub najbliższymi. Nie chcą poświęcać czasu na zacieśnianie więzi, bo wolą go spędzać z telefonem w ręce.
W pierwszych etapach uzależnienia chorzy stwarzają jeszcze niewielkie pozory. Podczas spotkań lub rozmów z innymi ukradkiem zerkają na ekran, lub wychodzą, by móc to zrobić. W trakcie rozwoju uzależnienia nie liczą się już konwenanse i uzależniony sięga po telefon nawet na oczach pozostałych, tym samym ich ignorując i nie okazując szacunku. W ostateczności dochodzi do wniosku, że woli korzystać z telefonu i całkowicie rezygnuje z towarzystwa innych osób.
Uzależnienie a wpływ na zdrowie
Fonoholizm, oprócz rezygnacji z życia realnego na rzecz wirtualnego, wpływa również na organizm uzależnionego.
Podczas nadmiernego używania komórki cierpią na pewno oczy, które nie mają praktycznie szansy na odpoczynek. Przecież są niezbędne do wpatrywania się w ekran. Uzależnienie od smartfona rujnuje również sen. Nawet w trakcie snu uzależniony budzi się z myślą, że trzeba sprawdzić, czy nie pojawiło się jakieś nowe powiadomienie lub wiadomość. Przerywanie snu niekorzystnie wpływa na mózg, który nie może prawidłowo funkcjonować, bo nie miał możliwości na regenerację. Co więcej, u uzależnionego ukazują się problemy z koncentracją i pamięcią.
U osoby zmagającej się z uzależnieniem można zauważyć również zaburzenia związane z potrzebami fizjologicznymi. Oprócz tego, że uzależnienie od smartfona rujnuje sen, to chory wykazuje mniejsze zainteresowanie spożywaniem posiłków lub wzięcia prysznica. Czas na te czynności woli przeznaczyć na korzystanie z telefonu.
Jakie rodzaje fonoholizmu można wyróżnić?
Uzależnienie od telefonu można podzielić ze względu na to, do czego użytkownik najczęściej go wykorzystuje.
- Granie w gry. Dzięki sporej pamięci, którą posiadają nowoczesne telefony, można zainstalować ich naprawdę sporo. Istnieje również możliwość grania w sieci samemu lub z innymi. W większości przypadków tego typu uzależnienia gracz chce przechodzić kolejne levele w jak najszybszym czasie.
- Robienie zdjęć i nagrywanie filmów. Każdy dotykowy telefon ma dobrej jakości aparat oraz kamerę, dzięki którym można dokumentować codzienne życie. Najpierw jest to hobby, potem nawyk, a na końcu nałóg.
- Wysyłanie i odbieranie SMS-ów. Tutaj tak naprawdę niewiele trzeba tłumaczyć. Użytkownik telefonu odczuwa ciągłą potrzebę pisania i odbierania SMS-ów. Kompulsywnie sprawdza też, czy nie przeoczył jakiejś wiadomości.
- Portale społecznościowe. To uzależnienie jest podobne do ciągłego pisania wiadomości tekstowych. Z tą różnicą, że na portalach społecznościowych chory notorycznie przegląda posty innych i sam udostępnia filmy, zdjęcia, czy nowości ze świata. Uzależniony oczekuje również szerokiego grona odbiorców i reakcji na jego posty. W telefonie ciągle sprawdza, czy pojawiły się jakieś nowe powiadomienia lub, czy któregoś nie przegapił.
Przyczyny i skutki uzależnienia od smartfona u dzieci i dorosłych
Większość uzależnień tak naprawdę powstaje w mózgu. Spaczona podświadomość podsuwa negatywne myśli, które wywołują potrzebę odreagowania. Bardzo często osoby, którym uzależnienie od smartfona rujnuje życie, nie czują się doceniane. Ich poczucie własnej wartości jest bardzo niskie, a kontakty z innymi osobami w realnym świecie sprawiają im duży problem. Natomiast czas spędzany przed ekranem telefonu stwarza błędne przekonanie o bezpieczeństwie i możliwości uniknięcia wpadek. Pomaga też pozbyć się uczucia samotności.
Również osoby, które nie mają zainteresowań lub hobby są narażone na popadnięcie w nałóg. Przeglądanie stron internetowych lub granie w gry na telefonie skutecznie zajmuje czas i zabija nudę.
Ponadto młodzi ludzie często wpadają w nałóg poprzez chęć zaimponowania rówieśnikom bądź złe wzorce.
Skutki uzależnienia od smartfona są tak naprawdę jednoznaczne z typowym zachowaniem chorego.
Życie zawodowe lub szkolne oraz rodzinne przestają go interesować. Ważniejsze jest to, co znajduje się w telefonie. Uzależniony rezygnuje także z dotychczasowych zainteresowań i spotkań ze znajomymi.
Brak telefonu pod ręką wywołuje u chorego lęki, rozdrażnienie, poczucie bezradności i bezsilności. Czasami może pojawić się też agresja.
Leczenie uzależnienia
Fonoholizm jest uzależnieniem, które można, a nawet trzeba leczyć. Można z tym problemem walczyć, jednak najpierw trzeba uświadomić sobie, że on w ogóle istnieje. Każdy nałogowiec albo nie zdaje sobie sprawy z obecności problemu lub świadomie wypiera jego istnienie.
Z tym uzależnieniem można spróbować walczyć samemu. Przede wszystkim należy ograniczyć czas spędzony z telefonem w ręce. Niestety przez wzgląd na obecne czasy nie ma możliwości całkowitej rezygnacji ze smartfona. Jednak systematycznie można zmniejszać ilość godzin z nim spędzonych, aż do pewnego minimum.
Jeśli uzależnienie od smartfona dotyczy dzieci lub młodzieży, to zadaniem rodziców jest ograniczenie czasu, podczas którego będą z niego korzystać.
Niestety w wielu przypadkach próba wyjścia z nałogu na własną rękę kończy się niepowodzeniem. W takim wypadku należy udać się na psychoterapię leczenia uzależnień. Wyszkolony psychoterapeuta pomoże znaleźć podłoże problemu. Co więcej, będzie przekonywał chorego do spojrzenia na świat z innej perspektywy, w takiej której na pierwszym miejscu nie stoją elektroniczne urządzenia.
Psychoterapia leczenia uzależnień jest najlepszym rozwiązaniem, kiedy problem rozwinął się na tyle, że człowiek sam lub z pomocą bliskich nie jest w stanie sobie z nim poradzić.
Podczas leczenia kluczową rolę odgrywają wsparcie i zrozumienie rodziny i przyjaciół.
