Artykuł 229 § 2 Kodeksu pracy wskazuje, że pracownik powinien przejść badania kontrolne w konkretnej sytuacji. Dotyczy to niezdolności do pracy dłuższej niż 30 dni. Pracodawca powinien skierować pracownika na kontrolne badania do lekarza medycyny pracy po upływie 30 dni zwolnienia chorobowego. Lekarz stwierdzi, czy pracownik jest zdolny do podjęcia pracy na tym samym stanowisku. W przypadku akceptacji wystawi orzeczenie o zdolności do podjęcia pracy. Pracownik jest zobowiązany poddać się badaniom, na które otrzymał skierowanie. W przypadku odmowy pracodawca może nałożyć karę upomnienia lub nagany, a nawet karę pieniężną z art. 108 KP. Udanie się na badania lekarskie jest uznawane za polecenie służbowe pracodawcy.
Kiedy wykonuje się badania lekarskie?
Pracownik jest zobligowany poddać się badaniom lekarskim. Wynika to z art. 211 KP. Artykuł informuje, iż pracownik jest zobligowany poddać się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom i stosować się do wyznaczonych wskazań lekarskich.
Pracownik może przejść 4 rodzaje badań: wstępne, okresowe, kontrolne oraz końcowe.
Badania wstępne przechodzą osoby przyjmowane do pracy. Okresowym podlegają wszyscy pracownicy. Częstotliwość ustala lekarz po sprawdzeniu stanu zdrowia. Badania kontrolne dotyczą przypadku długiej nieobecności, powyżej 30 dni. Jest to potwierdzenie zdolności do pracy na wcześniej zajmowanym stanowisku. Badania końcowe wykonuje się na wniosek. Dotyczą sytuacji po zakończeniu stosunku pracy. Przechodzą je zwykle pracownicy, którzy pracowali w szkodliwych warunkach. Wynik badań pozwala na ustalenie, czy pojawiła się tzw. choroba zawodowa.
Art. 229 § 2 KP odnosi się do niezdolności do pracy, która trwa dłużej niż 30 dni i jest spowodowana chorobą. Pracownik podlega również badaniom kontrolnym, aby ustalić zdolność do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. W takiej sytuacji pracodawca musi skierować pracownika na badania. Badania kontrolne pozwolą na uzyskanie zaświadczenia o zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Proces rekrutacji obejmuje oświadczenie o zdolności do pracy na danym stanowisku. Osoba ubiegająca się o etat składa takie oświadczenie. W przypadku poświadczenia nieprawdy grozi odpowiedzialność karna.
Czy trzeba wykonać badania kontrolne po zwolnieniu lekarskim?
Badania kontrolne należy wykonać w sytuacji, gdy zwolnienie trwało dłużej niż 30 dni. Pracodawca jest zobligowana do skierowania pracownika po orzeczenie lekarza medycyny pracy. Jedynie uzyskanie zaświadczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania danej pracy umożliwia powrót na stanowisko. W przypadku braku zaświadczenia nie można wrócić do pracy.
Kto pokrywa koszt wykonania badań kontrolnych?
Art. 229 § 2 Kodeks pracy: Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisk.
Może zdarzyć się sytuacja, że lekarz medycyny pracy odmówi wystawienia zaświadczenia o zdolności do wykonywania pracy. Warto mieć przy sobie zaświadczenie o zakończeniu leczenia. Wystawia je lekarz POZ (Podstawowa Opieka Zdrowotna) lub inny lekarz prowadzący. Takie zaświadczenie może być potrzebne do rejestracji na wizytę do placówki medycyny pracy. Lekarz POZ może wydać zaświadczenie o zakończeniu leczenia, ale nie może wydać zaświadczenie o zdolności do pracy. Nie otrzymał takich uprawnień.
Czy badania kontrolne można wykonać w czasie pracy?
Po otrzymaniu skierowania na badanie można umówić się na termin wizyty. W tym celu należy zadzwonić do placówki medycyny pracy, z którą pracodawca zawarł umowę. Na jaki termin najlepiej się umówić: w godzinach pracy czy po pracy?
Art. 229 § 3 KP wskazuje, że badania okresowe oraz kontrolne przeprowadza się w czasie godzin pracy. Przysługuje prawo do wynagrodzenia. W przypadku konieczności dojazdu do innej miejscowości należy się zwrot kosztów przejazdu, zgodnie z zasadami obowiązującymi przy służbowych podróżach.
Co oznacza brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku?
Wzór orzeczenia lekarskiego jest załącznikiem do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników. Ponadto zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.
Na podstawie orzeczenia stwierdza się brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na danym stanowisku. Stwierdza się także niezdolność do wykonywania pracy z uwagi na istnienie przeciwwskazań zdrowotnych. Większości pracownikom zależy, aby orzeczenie lekarskie stanowiło potwierdzenie braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku. Tylko takie zaświadczenie umożliwia wykonywanie pracy zawodowej w świetle prawa.
Czy po urlopie macierzyńskim należy wykonać badania kontrolne?
Po urlopie macierzyńskim nie wymaga się przeprowadzenia badań kontrolnych. Dotyczy to jednak samego urlopu. Jeżeli kobieta wcześniej przebywała na zwolnieniu lekarskim ponad 30 dni, wtedy sytuacja wygląda inaczej. Trzeba wykonać badania kontrolne. Często badania okresowe tracą ważność w trakcie przebywania na urlopie kobiety. Będzie konieczne ich przeprowadzenie przed powrotem do pracy.
Ile czasu jest ważne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy?
Długość ważności zaświadczenie lekarskiego wyznacza lekarz medycyny pracy. Warto zaznaczyć, iż obecnie w czasie epidemii należy brać pod uwagę ustawę o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z dokumentem, orzeczenia lekarskie, które jest wydane w ramach badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, których ważność minęła po dniu 07.03.2020 r., pozostają ważne, nie dłużej niż do upływu 180 dni od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Brak zaświadczenia o zdolności do pracy – co zrobić?
Ustawa o służbie medycyny pracy określa wprost, że lekarze medycyny pracy powinni współpracować z lekarzami POZ. Współdziałanie powinno opierać się na wymianie informacji na temat stanu zdrowia pracownika objętego ich opieką. Dotyczy to szczególnie chorób, które mogą mieć bezpośredni lub pośredni związek z zagrożeniami wynikającymi z wykonywanego zawodu.
Lekarz POZ posiada dokumentację na temat przyczyn niezdolności do pracy, leczenia, przebiegu choroby, rokowań oraz zakończenia leczenia. Lekarz medycyny powinien dokładnie prześledzić przebieg choroby, opierając się na wiedzy otrzymanej od specjalisty POZ. Leczenie z tytułu prywatnego ubezpieczenia również obliguje do wystawienia zaświadczenia potwierdzającego zakończenie leczenia i zdolność do pracy. Dotyczy to sytuacji na żądanie pacjenta.
Warto pamiętać, że ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Także innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw przedstawia, że brak dostępu do lekarza uprawnionego do wykonania badania kontrolnego lub wstępnego, badanie może zostać przeprowadzone i wydane odpowiednie orzeczenie lekarskie przez innego lekarza. Orzeczenie wydane przez innego lekarza utraci swoją moc po upływie 180 dni od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo odwołania stanu epidemii. Aktualnie orzeczenie o zdolności do wykonywania pracy nie musi wystawiać lekarz medycyny pracy. Może to zrobić również lekarz innej specjalizacji.
Czy pacjent może mieć dostęp do swojej dokumentacji medycznej?
Pacjent zawsze może uzyskać dostęp do informacji na temat swojego stanu zdrowia oraz przeprowadzonego leczenia. Gwarantuje to art. 9 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W artykule jest określone, że pacjent posiada prawo do uzyskania informacji o swoim zdrowiu. Art. 23 tej samej ustawy informuje, że pacjent posiada prawo do dostępu do dokumentacji medycznej, która dotyczy jego stanu zdrowia, a także udzielonych mu świadczeń zdrowotnych.
Każdy pacjent ma prawo do wglądu do swojej dokumentacji medycznej. Może być ona dodatkowo udostępniona na nośniku danych lub poprzez dostęp elektroniczny. Pacjent może poprosić o odpis, kopię, wydruk lub wyciąg z dokumentacji. Może to okazać się przydatne podczas wizyty u lekarza medycyny pracy, gdy odmawia wystawienia orzeczenia o zdolności do pracy. Dokumentacja o przebiegu choroby oraz o zakończonym leczeniu może pomóc w podjęciu decyzji.
Do lekarza medycyny pracy należy wziąć ze sobą:
- wystawione przez pracodawcę skierowanie na badania,
- dokument tożsamości,
- okulary lub soczewki w przypadku wady wzroku,
- dokument potwierdzający niepełnosprawność w przypadku orzeczenia.
W przypadku badania kontrolnego warto wziąć zaświadczenie o zakończeniu leczenia lub zaświadczenie o aktualnym stanie zdrowia, jeżeli leczenie jest kontynuowane.
Jak wygląda kwestia badań w czasie epidemii?
Epidemia koronawirusa była dużym zaskoczeniem dla większości pracodawców. Pojawiło się wiele wątpliwości, w jaki sposób należy realizować obowiązki w kwestii m.in. badań pracowników. Przepisy prawa jasno wskazują, że bez ważnych badań pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy.
Kodeks pracy określa jasno, że pracodawcy nie wolno dopuścić do pracy osoby bez aktualnych badań. Musi otrzymać orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy na konkretnym stanowisku w warunkach, które zostały opisane w skierowaniu na badania lekarskie. Badania kontrolne, okresowe oraz wstępne są przeprowadzane na podstawie skierowania, które wydaje pracodawca. Epidemia koronawirusa spowodowała, że pracodawcy nie mieli możliwości skierowania pracowników na badania. Główny Inspektorat Pracy wydał decyzję w dniu 1 kwietnia 2020 r. o zawieszeniu przeprowadzania badań okresowych w związku z wejściem w życie przepisów Tarczy.
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw jest traktowana jako nadrzędny dokument. W związku z tym moc utraciło stanowisko Głównego Inspektora Pracy z dnia 23.03.2020 r. w zakresie obowiązku terminowego kierowania pracowników na profilaktyczne badania lekarskie.
Inne ważne informacje
Obecnie Tarcza jasno wskazuje, że odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego, oraz gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii lub po odwołaniu stanu epidemii, zarówno pracodawca, jak i pracownik są obowiązani podjąć wykonywanie obowiązków. Obowiązków, które zostały zawieszone i wykonać je w czasie maksymalnie 60 dni od dnia odwołania wyznaczonego stanu.
Tarcza również uściśla, że przy braku dostępności lekarza medycyny pracy, badania mogą zostać przeprowadzone przez innego lekarza. Może wydać orzeczenie lekarskie nawet na odległość. Takie orzeczenie utraci ważność po okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Terminy
Ustawa określa terminy dotyczące wydanych orzeczeń:
- Orzeczenie lekarskie, które zostało wydane w ramach badań wstępnych, okresowych i kontrolnych, których ważność trwała do 7 marca 2020 r., pozostają ważne, nie dłużej niż do 60 dni od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii;
- Jeżeli odrębne przepisy wymagają aktualnego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego w zakresie badań psychologicznych lub badań lekarskich, a jego ważność upłynęła po 07.03.2020 r., orzeczenie to pozostaje ważne, nie dłużej niż przez 60 dni od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii;
- Jeżeli odrębne przepisy określają uzyskanie określonych uprawnień lub wykonywanie określonych czynności w celu wykonania pracy zawodowej od posiadania właściwego psychologicznego albo orzeczenia lekarskiego, orzeczenie powinno zostać wydane niezwłocznie, najpóźniej do upływu 60 dni od momentu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.
Mimo iż przepisy zostały ogłoszone z końcem marca 2020 r., obowiązują również wstecz.
