Czym jest karta polaka i kto może ją otrzymać?

Karta Polaka to dokument, który potwierdza przynależność cudzoziemca, ubiegającego się o wydanie tego dokumentu, do narodu polskiego. Należy pamiętać, że wydanie Karty Polaka nie jest równoznaczne z nadaniem obywatelstwa polskiego czy prawa pobytu w Polsce.

Historia ustawy o karcie polaka

Ustawę o karcie polaka uchwalono 7 września 2007 roku. Jej postanowienia weszły w życie w dniu 29 marca 2008 roku. Prace nad ustawą prowadzone były przez wiele lat. Pierwsze projekty powstały 10 lat wcześniej. Jednak żaden z nich nie wszedł w życie. Ostatecznie przyczyną przyspieszając pracę nad ustawą i wyjście z fazy projektu był III Zjazdem Polonii i Polaków z Zagranicy.

W pierwszym okresie funkcjonowania ustawy, Karta Polaka stanowiła dokument pożądany z uwagi na przyznawane na jej podstawie korzyści. Związane były one z łatwością migracji oraz wsparciem finansowym. Takie postrzeganie dokumentu wpłynęło na to, że rządzący zaczęli uznawać Kartę Polaka, jako narzędzie napędzające potencjał demograficzny państwa.

Powyższe doprowadziło do tego, że w 2019 roku uprawnienie ubiegania się o Kartę Polaka przyznano każdemu cudzoziemcowi. I to niezależnie od posiadanego obywatelstwa. Warunkiem było jedynie to, że w momencie składania wniosku nie legitymował się on obywatelstwem polskim, ani nie przysługiwało mu prawo pobytu stałego na terytorium RP. Zaznaczyć należy, że Karta Polaka przyznawana jest również apatrydom.

Kto może ubiegać się o kartę polaka?

Karta Polaka wydawana jest, jak zostało wskazane wcześniej, cudzoziemcowi, który wykaże przynależność do narodu polskiego. Cudzoziemiec ten powinien wykazać się znajomością języka polskiego przynajmniej na poziomie podstawowym. Jednocześnie powinien on uważać język polski za język ojczysty. Dodatkowo powinien znać i kultywować polskie tradycje i zwyczaje.

Warunki ubiegania się o kartę polaka

Cudzoziemiec, ubiegający się o przyznanie Karty Polaka, zobowiązany jest do złożenia w obecności konsula Rzeczypospolitej Polskiej pisemnej deklaracji, w której wykaże swoją przynależność do narodu polskiego.

Wniosek o przyznanie Karty Polaka powinien zawierać dane wykazujące, że co najmniej jedno z rodziców bądź dziadków, ubiegającego się o wydanie dokumentu było narodowości polskiej lub legitymowało się polskim obywatelstwem. Ewentualnie we wniosku cudzoziemiec może przedstawić zaświadczenie wydane przez polską lub polonijną organizację. Zaświadczenie to potwierdzałoby, że ubiegający się o wydanie dokumentu aktywnie angażuje się w działania prowadzone na rzecz języka polskiego i kultury polskiej bądź polskiej mniejszości narodowej, w okresie co najmniej trzech lat poprzedzających złożenie wniosku.

Cudzoziemiec zobowiązany jest również do złożenia oświadczenia, że on bądź rodzice, dziadkowie lub pradziadkowie wnioskodawcy nie byli repatriantami z terytorium Polski, bądź Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie umów repatriacyjnych zawieranych w latach 1944-1957 przez Polskę z Białorusią, Ukrainą, Litwą lub ZSRR do jednego z państwa – strony tych umów.

O Kartę Polaka może ubiegać się również osoba, w stosunku do której stwierdzono jej polskie obywatelstwo na podstawie ustawy o repatriacji. W tym przypadku warunkiem złożenia wniosku jest wykazanie się przez cudzoziemca co najmniej podstawową znajomością języka polskiego.

Czy dziecko może otrzymać kartę Polaka?

Możliwe jest uzyskanie Karty Polaka przez dziecko. W jego imieniu wniosek składają rodzice. czywiście pod warunkiem, że oboje posiadają już Kartę Polaka, względnie legitymowali się nią przed uzyskaniem prawa pobytu stałego. Może się zdarzyć tak, że tylko jedno z rodziców posiada Kartę Polaka. W tej sytuacji również możliwe jest ubieganie się o wydanie dokumentu dla dziecka. Z tą różnicą, że rodzic, który jej nie posiada zobowiązany jest do złożenia przed polskim konsulem bądź wojewodą zgody na wydanie tej karty dla dziecka. Zgoda ta nie jest wymagana, jeśli rodzic nieposiadający Karty Polaka nie legitymuje się władzą rodzicielską nad dzieckiem.

W przypadku, w którym jeden z rodziców nie żyje, w imieniu dziecka o Kartę Polaka może ubiegać się żyjący rodzic bądź przedstawiciel ustawowy. Przy czym musi wykazać, że co najmniej jedno z rodziców, dziadków, ewentualnie dwoje pradziadków rodzica nieżyjącego, legitymowało się obywatelstwem polskim lub było polskiej narodowości.

W związku z powyższym, do wniosku o wydanie Karty Polaka należy dołączyć, w każdym przypadku, jedną ważną fotografię wykonaną nie później niż przed upływem 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Niezbędna jest także kopia dokumentów poświadczających polskość wnioskodawcy i znajomość języka polskiego. Dodatkowo koniecznym jest przedłożenie kopii dokumentu tożsamości. Kolejny krok to rozmowa z organem przyznającym Kartę Polaka. Rozmowa przeprowadzana jest w języku polskim na temat historii, kultury, obyczajów i tradycji Polski.

Uprawnienia wynikającego z przyznanej karty polaka

Karta polaka wiąże się z przyznaniem szeregu uprawnień dla jej posiadaczy.

1. Do tej kategorii zalicza się przede wszystkim brak obowiązku ubiegania się o wydanie zezwolenia na pracę. Dzięki temu cudzoziemiec legitymujący się Kartą Polaka może podejmować pracę oraz prowadzić działalność gospodarczą na identycznych zasadach jak obywatele polscy.
2. Osoba taka może bez przeszkód kształcić się w Polsce, w tym studiować czy brać udział w badaniach naukowych i pracach rozwojowych.
3. W stanach nagłych osoba ta może korzystać ze wszystkich świadczeń opieki zdrowotnej.
4. Legitymując się Kartą Polaka możliwe jest uzyskanie ulgi na przejazdy kolejową komunikacją zbiorową na terenie Polski.
5. Karta Polaka związana jest również z możliwością bezpłatnego wstępu do określonych muzeów państwowych. Ponadto można korzystać z pomocy konsula polskiego, jeśli dojdzie do sytuacji zagrożenia życia bądź bezpieczeństwa posiadacza karty.
6. Cudzoziemiec legitymujący się Kartą Polaka zwolniony jest z opłat konsularnych za rozpatrzenie wniosku o wydanie wizy krajowej oraz wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego.
7. Cudzoziemiec otrzyma również świadczenia pieniężne w celu częściowego pokrycia utrzymania w Polsce. Świadczenie to przysługuje w przypadku złożenia wniosku o pobyt stały. Należy pamiętać, że to świadczenie pieniężne nie może być przyznane na okres dłuższy niż 9 miesięcy.
8. Karta Polaka powoduje również nabycie pierwszeństwa przy wnioskowaniu o udzielenie pomocy finansowej przyznawanej w celu wspierania polaków za granicą.

Inne istotne informacje

Karta Polaka ma okres ważności, który wynosi 10 lat liczonych od dnia w którym została przyznana. Po upływie 10 lat możliwe jest przedłużenie jej ważności na okres kolejnych 10 lat. Przedłużenie okresu ważności możliwe jest pod warunkiem złożenia odpowiedniego wniosku w terminie nie przekraczającym 3 miesięcy przed upływem ważności karty.

Odmienne zasady ważności karty funkcjonują w stosunku do osób małoletnich oraz tych, które ukończyły 65 rok życia.

Karta Polaka przyznana małoletniemu również jest ważna przez 10 lat liczonych od dnia jej wydania. Jednak zachowuje ważność nie dłużej niż do dnia, w którym upłynął rok od dnia uzyskania przez małoletniego pełnoletności.

Natomiast w stosunku do osób, które ubiegają się o wydanie Karty Polaka i ukończyły 65 rok życia, dokument wydawany jest na czas nieokreślony.

Kiedy Karta Polaka traci ważność?

Karta Polaka traci ważność z mocy prawa, niezależnie od upływu czasu, z dniem wydania potwierdzenia nabycia obywatelstwa polskiego bądź uzyskania zezwolenia na pobyt stały.

Co do zasady, z wnioskiem o przyznanie Karty Polaka występuje się do Konsula Rzeczypospolitej Polskiej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. W określonych prawem przypadkach cudzoziemiec może złożyć wniosek o wydanie dokumentu, na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wyznaczenia wojewody właściwego w zakresie prowadzenia postępowań o przyznanie lub przedłużenie ważności karty Polaka, w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim.

Na podstawie przytoczonego rozporządzenia, wojewodzie podlaskiemu zostały przyznane uprawnienia do przyjmowania wniosków w sprawach o przyznanie i przedłużenie ważności Karty Polaka oraz do wydawania decyzji w tych sprawach. Zastrzega się jednak, że sprawę w podlaskim urzędzie wojewódzkim mogą załatwić wyłącznie obywatele Białorusi bądź osoby, które na terenie tego państwa posiadają status bezpaństwowca.

Jaki jest koszt uzyskania Karty Polaka?

Wniosek o wydanie Karty Polaka jest bezpłatny. Oznacza to, że jego złożenie nie wiąże się dla cudzoziemca z koniecznością ponoszenia żadnych opłat. Pamiętać należy, że opłaty nie są wymagane na żadnym etapie postępowania.

Jeśli dojdzie do zagubienia bądź zniszczenia się Karty Polaka, cudzoziemiec może wystąpić do organu właściwego, tj. do Konsula Rzeczpospolitej Polski bądź, w opisanych wcześniej przypadkach, do wojewody podlaskiego, o wydanie duplikatu dokumentu. Duplikat wydaje ten organ, który wydał wcześniej Kartę Polaka.

By skutecznie korzystać z uprawnień gwarantowanych przez Kartę Polaka, koniecznym jest jej okazywanie przez cudzoziemca wraz z ważnym dokumentem tożsamości.

Jak wynika z powyższego, Karta Polaka daje wiele uprawnień cudzoziemcom spełniającym warunki do jej otrzymania. W tym stanie rzeczy warto zastanowić się nad korzyściami płynącymi z posiadania tego dokumentu. W przypadku pytań warto skontaktować się z Konsulem Rzeczpospolitej Polski, który odpowie na wszystkie pytania i wyjaśni nieścisłości.