Aby odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób dokonać legalizacji samowoli budowlanej, warto zacząć od uściślenia, czym w ogóle jest samowola budowlana. Wbrew pozorom, pod pojęciem samowoli budowlanej 2021 nie ma tylko budowy domu bez wymaganego pozwolenia, czy też budowy innego obiektu.
Pojęcie samowoli budowlanej jest dużo szersze. Prawo określa je jasno. Samowola budowlana to prowadzenie wszelkich prac budowlanych bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia. Samowolą budowlaną może więc być budowa obiektu budowlanego, ale i rozbiórka obiektu budowlanego. Jak zalegalizować samowolę budowlaną i czy jest to zawsze możliwe?
Kiedy rozbiórka obiektu budowlanego określana jest mianem samowoli budowlanej?
Jak zalegalizować samowolę budowlaną polegającą na rozbiórce obiektu?
Rozbiórkę obiektu budowlanego można prowadzić w dowolny sposób, który jest przewidziany przez prawo. Może to być rozbiórka domów, innych obiektów. Wykonywać ją można nawet samodzielnie, metodą gospodarczą. Jeśli jednak właściciel obiektu nie wystąpi o pozwolenie na rozbiórkę lub nie dokona zgłoszenia rozbiórki, urząd rozbiórkę obiektu może określić mianem samowoli budowlanej.
Taka rozbiórka bez pozwolenia lub zgłoszenia prac jest oczywiście zakazana i mogą za nią grozić kary. W zależności od obiektu, jego umiejscowienia na działce i innych warunków, konieczne zatem jest wystąpienie o pozwolenie na rozbiórkę lub po prostu zgłoszenie rozbiórki.
Zgłoszenie rozbiórki jest bez opłat. Urząd zaś nie może zakazać takich prac, jeśli są wykonywane zgodnie z prawem i oczywiście pod warunkiem, że w danym przypadku zgłoszenie rozbiórki jest działaniem wystarczającym. Co się dzieje w przypadku, gdy nadzór budowlany dowie się, że dany obiekt jest rozbierany bez pozwolenia lub zgłoszenia rozbiórki?
Dopełnienie formalności lub nakaz przywrócenia obiektu do stanu poprzedniego
W przypadku rozbiórek bez pozwolenia lub zgłoszenia, właściciel obiektu narażony jest na kary urzędowe. Nadzór budowlany może nakazać przywrócenie obiektu do stanu poprzedniego. Tak dzieje się choćby wtedy, gdy rozbierany jest obiekt zabytkowy, a konserwator zabytków nie wyraził zgody na prowadzenie takich prac. W innych przypadkach najczęściej wystarczy dopełnienie formalności. Warto wystąpić o pozwolenie na rozbiórkę lub zgłosić rozbiórkę. Do chwili otrzymania pozwolenia lub zgłoszenia rozbiórki, oczywiście nie można kontynuować prac rozbiórkowych.
Warto dodać, że zgłoszenia rozbiórki bez pozwolenia może dokonać dowolna osoba, choćby sąsiad mieszkający obok rozbieranego obiektu, a nadzór budowlany musi w tym momencie podjąć swoje działania. Może też naliczyć kary.
Z całą pewnością po uzyskaniu pozwolenia na rozbiórkę lub po zgłoszeniu rozbiórki, właściciel obiektu musi się liczyć z możliwością kontroli prowadzonych prac. Dodatkowo ze sprawdzaniem takich drobiazgów jak choćby nakaz używania kasków ochronnych. Kontynuacja prac rozbiórkowych musi być więc w pełni zgodna z przepisami prawa budowlanego. Za każde działania niezgodne z prawem grożą kary. Najlepiej jednak jeszcze przed rozbiórką złożyć odpowiednie dokumenty i wystąpić o pozwolenie lub zgłosić rozbiórkę.
Brak zgłoszenia niektórych prac remontowych to także samowola budowlana.
Jak zalegalizować samowolę budowlaną tego typu?
W przekonaniu wielu inwestorów, remonty domów czy remont mieszkania można przeprowadzać bez konieczności zgłaszania tych prac do urzędu. W większości przypadków tak rzeczywiście jest. Jednak nie jest to reguła.
Remonty domów związane z ingerencją w ściany nośne wymaga zgłoszenia. Przykładem takich prac jest choćby wstawianie większych okien lub okien dodatkowych w miejscach, w których wcześniej ich nie było. Często potrzebne są też projekty prac, co wynika wprost z ustawy.
Warto mieć tego świadomość. Podejmując się bardzo dużych remontów, związanych z ingerencjami w najważniejsze części budynku, po prostu zgłosić fakt wykonywania takich prac. Nadzór budowlany może oczywiście wydać decyzję odmowną lub też uznać, że konieczne są projekty zmian, dopiero na ich podstawie zaś podejmować dalsze decyzje. Dotyczy to zarówno remontów domów, jak i większych remontów mieszkania. W tym przypadku najczęściej konieczna jest też zgoda wspólnoty mieszkaniowej lub administracji budynku.
Legalizacja starych, już zakończonych prac remontowych jest oczywiście w wielu przypadkach możliwa. Nadzór budowlany może przed ich zalegalizowaniem zażądać dokumentów związanych z prowadzonymi pracami i projektów zmian. Nie obędzie się też bez opłat. Istnieje także ryzyko kar. Ich wysokość określona jest w zapisach ustawy. Warto więc wiedzieć jak zalegalizować samowolę budowlaną tego rodzaju.
Samowola budowlana jest przestępstwem, za które grozi kara pozbawienia wolności
Warto pamiętać, że samowola budowlana nie jest wykroczeniem. Zgodnie z przepisami prawa budowlanego jest przestępstwem, za które można zostać ukaranym nawet karą pozbawienia wolności do lat dwóch.
Taka kara jest oczywiście wymierzana tylko w jednostkowych przypadkach. Jednak w przepisach prawa istnieje i trzeba się z nią liczyć. Z tego między innymi powodu warto postępować zgodnie z przepisami prawa budowlanego i się na nią nie narażać.
Legalizacja starych zaniedbań, takich jak rozbiórka obiektu czy też budowa obiektu bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia w wielu przypadkach jest możliwa. Fakt działania niezgodnego z przepisami prawa budowlanego może zostać wykryty nawet po latach. Jeśli więc nawet udało się wykonać prace budowlane, które zgodnie z prawem są określane mianem samowoli budowlanej, warto rozważyć ich legalizację i nie narażać się na problemy natury prawnej. O tym, jak zalegalizować samowolę budowlaną można dowiedzieć się od inspektora nadzoru budowlanego.
Budowa lub przebudowa obiektu bez wymaganego pozwolenia
Dużo trudniejsza sytuacja powstaje, gdy inspektor nadzoru budowlanego stwierdzi, że dom lub inny obiekt jest budowany bez wymaganego pozwolenia. Trzeba tu dodać, że samowolą budowlaną jest też przebudowa obiektu bez wymaganego pozwolenia lub budowanie niezgodne z projektem budowlanym.
W tym przypadku, nawet jeśli zostało wydane pozwolenie na budowę, inspektor budowlany może stwierdzić, że określone prace zostały wykonane niezgodnie z projektem i bez wymaganego pozwolenia. A co za tym idzie? Są po prostu samowolą budowlaną. Pytanie, które nasuwa się od razu, jest oczywiste. Czy zgodnie z przepisami prawa budowlanego taką samowolę budowlaną uda się zalegalizować? Jak zalegalizować samowolę budowlaną tego rodzaju? Czy jest to możliwe bez opłat, czy też będzie trzeba je opłacić?
Zalegalizowanie samowoli budowlanej często jest możliwe
Zgodnie z przepisami prawa budowlanego, legalizacja samowoli budowlanej w wielu przypadkach jest możliwa. Jeśli samowola budowlana polega na budowaniu czegoś niezgodnie z projektem, który był załącznikiem do wniosku o pozwolenie na budowę i zostało ono wydane, inspektor może nakazać wprowadzenie zmian w obiekcie, aby był zgodny z projektem, po czym nakaże zapisanie wykonanych prac w dzienniku budowy. W przypadku takiej samowoli raczej obywa się bez kar. Pod warunkiem oczywiście, że inwestor dostosuje się do wymogów inspektora nadzoru budowlanego.
Warto pamiętać, że w tym przypadku do odpowiedzialności może zostać pociągnięty kierownik budowy, którego zadaniem jest między innymi nadzorowanie czy wszelkie prace budowlane przy danym obiekcie są prowadzone zgodnie z prawem. Powinien on kontrolować także, czy obiekt, który jest budowany, jest tym, który został zaprojektowany.
Budowa obiektu bez wymaganego pozwolenia
Jeśli inspektor nadzoru budowanego stwierdzi, że dany obiekt jest budowany bez wymaganego pozwolenia, a wszelkie możliwości odwołania od jego decyzji zostaną wyczerpane, inwestor może dokonać legalizacji samowoli budowlanej, ale tylko pod warunkiem, że obiekt jest postawiony zgodnie z przepisami prawa o zagospodarowaniu przestrzennym.
W momencie, gdy nie jest zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, będzie musiał zostać rozebrany. Jeśli zaś jest i da się go doprowadzić do stanu, który jest zgodny z prawem, inspektor nadzoru budowlanego najprawdopodobniej nakaże wstrzymanie prac budowlanych do momentu uzyskania wymaganego pozwolenia. Jego uzyskanie w takiej sytuacji jest jednak możliwe, oczywiście pod warunkiem, że inwestor dopełni wszelkich formalności i przedłoży wszystkie dokumenty niezbędne do uzyskania pozwolenia na budowę. W tym przypadku jednak także trzeba się liczyć z tym, że taka budowa będzie podlegać okresowym kontrolom. W ich trakcie inspektor nadzoru budowlanego może sprawdzać, czy wszystkie prace wykonywane są zgodnie z prawem budowanym, a sam obiekt jest zgodny z projektem.
Posiadanie pozwolenia na prace budowane lub zgłoszenie takich prac to konieczność
Planując prace budowlane, nie zawsze trzeba występować o pozwolenie lub dokonywać zgłoszenia takich prac. Takiego obowiązku nie ma przy niewielkich pracach budowlanych czy też remontowych. Ingerencja w ściany nośne budynku, wstawianie okien w miejsca, w których ich wcześniej nie było, podnoszenie lub przebudowa dachu to przykłady prac, przy których konieczne jest posiadanie pozwolenia. Jego brak może skutkować odpowiedzialnością karną, nakazem wstrzymania prac, a niekiedy nakazem przywrócenia obiektu do stanu poprzedniego. Nie w każdym przypadku taką samowolę budowlaną można zalegalizować, jednak są przypadki, w których legalizacja samowoli jest możliwa.
Rozbiórka lub budowa obiektu to prace, przed których rozpoczęciem konieczne jest wystąpienie o pozwolenie lub zgłoszenie faktu rozpoczęcia prac. Oczywiście można ryzykować i rozpoczynać pracę niezgodnie z prawem, jednak trzeba się liczyć z tym, że inspektor nadzoru budowanego nakaże ich wstrzymanie, rozbiórkę budowanego obiektu lub przywrócenie rozbieranego do stanu poprzedniego. Legalizacja budowanych samowoli budowlanych jest możliwa tylko wtedy, gdy dany budynek da się doprowadzić do stanu zgodnego z prawem, sam obiekt zaś spełnia założenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeśli budowanego obiektu nie da się doprowadzić do stanu zgodnego z prawem, zgodnie z decyzją inspektora będzie musiał zostać rozebrany. Dla własnego komfortu więc warto prace budowane prowadzić zgodnie z prawem, nie zawsze bowiem legalizacja samowoli budowlanej będzie możliwa do przeprowadzenia.
