Każdy z nas płaci podatki. Niektóre z nich opłacamy osobiście w urzędzie skarbowym, jak np. podatek od zakupu samochodu. Inne są nam potrącane z wynagrodzenia (podatek dochodowy). Jeszcze inne płacimy przy zakupie towarów i usług. Do tych ostatnich zalicza się przede wszystkim podatek VAT. Niektóre rodzaje wyrobów są jednak objęte jeszcze innym dodatkowym podatkiem – podatkiem akcyzowym. Czym jest popularna akcyza? Jakie podwyżki tego podatku otrzymaliśmy od 1 stycznia 2022 roku? Jakich towarów one dotyczą? Sprawdźmy!
Czym jest akcyza? Skąd wynika podwyżka akcyzy?
Akcyza, a właściwie podatek akcyzowy, jest to rodzaj podatku pośredniego. Został on uregulowany ustawą z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym. Nakładany jest na wybrane kategorie wyrobów. Pośredni charakter podatku oznacza, że nie jest on opłacany bezpośrednio przez podatnika, jak ma to miejsce np. w przypadku podatku od czynności cywilno-prawnych. Konsument płaci akcyzę pośrednio, przy zakupie towarów, które są nią objęte. Podatek akcyzowy jest zatem włączony w cenę nabywanego towaru.
Jak już wspominaliśmy, podatek akcyzowy nakładany jest jedynie na niektóre kategorie dóbr. Kraje Unii Europejskiej są zobowiązane do nałożenia akcyzy na cztery kategorie towarów.
Jakie?
Należą do nich:
- wyroby energetyczne;
- energia elektryczna;
- napoje alkoholowe;
- wyroby tytoniowe.
Nałożenie podatku akcyzowego na inne kategorie wyrobów jest indywidualną decyzją poszczególnych krajów. W Polsce, poza wymienionymi wyżej dobrami, podatkiem akcyzowym objęte są także:
- samochody osobowe – w przypadku pierwszej sprzedaży na terytorium kraju, importu auta lub nabycia wewnątrzwspólnotowego;
- susz tytoniowy;
- wyroby nowatorskie.
Mając na uwadze powyższe, wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym możemy podzielić na dwie grupy. Są to dobra infrastrukturalne (wyroby energetyczne, energia elektryczna) oraz wyroby potencjalnie szkodliwe (alkohol, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy, płyny do papierosów elektronicznych).
Wszystkie wyroby akcyzowe oznacza się odpowiednimi znakami. Z pewnością każdy z nas widział charakterystyczną banderolę umieszczaną na butelce z alkoholem czy paczce papierosów. Potwierdza ona, że producent lub importer opłacił podatek akcyzowy za dany wyrób.
Dlaczego dotyka nas podwyżka akcyzy?
1 stycznia 2022 roku weszła w życie uchwalona przez sejm ustawa. Zgodnie z jej zapisami, od tej daty obowiązują wyższe stawki podatku akcyzowego na alkohol i wyroby tytoniowe. Jest to już druga podwyżka akcyzy w ciągu ostatnich lat. Pierwsza z nich miała miejsce w 2020 roku.
Wielu z nas zadaje sobie w tym miejscu pytanie: Dlaczego dotykają nas podwyżki akcyzy? I dlaczego obejmują one właśnie te kategorie wyrobów?
Ministerstwo Finansów podaje dwa główne powody takich decyzji. Jako pierwszy z nich wskazuje konieczność dostosowania wysokości podatku do poziomu innych krajów Unii Europejskiej, jak również przygotowania się na podwyżkę minimum narzuconego przez wspólnotę. Ten argument odnosi się głównie do wyrobów tytoniowych. Przede wszystkim zaś dotyczy wyrobów nowatorskich. Jest to pewna nowa kategoria produktów. Mówiąc najprościej, jest to mieszanina zawierająca w swoim składzie tytoń lub susz tytoniowy, lub jedno z nich wraz z płynem do papierosów elektronicznych. W tym przypadku podwyżka stawek akcyzy ma na celu ustalenie opodatkowania na poziomie innych krajów Unii Europejskiej.
Podobne argumenty przedstawiane są w odniesieniu do podwyżek akcyzy na alkohol. Również w tym przypadku Ministerstwo Finansów tłumaczy podwyżkę tym, że ceny detaliczne alkoholu w Polsce są niższe niż średnia unijna. Innym argumentem jest polityka prozdrowotna. Podwyżki podatku akcyzowego mają zniechęcać Polaków do zakupu wyrobów alkoholowych i tytoniowych. Z podobnym argumentem zetknęliśmy się już w przypadku uchwalenia podatku cukrowego.
Stawki akcyzy na alkohol i papierosy od 2022 roku – podwyżka akcyzy
Jak już wspominaliśmy, tegoroczne nowe stawki akcyzy, to już druga podwyżka akcyzy w ciągu ostatnich lat. W 2020 roku Ministerstwo Finansów podniosło podatek akcyzowy na piwo i mocniejsze alkohole o 10 proc. Taką samą podwyżką objęte zostały również wyroby tytoniowe. W 2020 roku akcyzą po raz pierwszy został obciążony także płyn do papierosów elektronicznych. W tym przypadku zmiany weszły w życie 1 lipca 2020 roku.
Druga podwyżka akcyzy, która weszła w życie 1 stycznia 2022 roku, przyniosła podobne zmiany do tych z 2020 roku. Najnowsza nowelizacja wprowadziła podwyżkę akcyzy na alkohol. Ponadto zgodnie z jej zapisami wprowadzona została minimalna stawka akcyzy na papierosy oraz tytoń do palenia. Zapisy ustawy ustaliły także tzw. Mapę Akcyzową, czyli harmonogram zmian stawek akcyzy na kolejne lata.
Akcyza na alkohol od 1 stycznia 2022 roku
Nowe przepisy przewidują podwyżkę o 10 proc. akcyzy na alkohol. Dotyczy to alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych oraz wyrobów pośrednich.
Warto w tym miejscu wspomnieć, że wraz ze wspomnianą nowelizacją, w życie weszły jeszcze inne przepisy. Z poparciem sejmowej komisji finansów stawka podatku akcyzowego została obniżona dla tzw. małych producentów alkoholu. Zgodnie z tymi przepisami mali producenci wina, miodów pitnych, cydrów, wódek regionalnych, a także gorzelnie należące do producentów owoców, będą obciążeni o połowę niższą akcyzą. Wyjątek ten komisja finansów tłumaczy chęcią wspierania lokalnych producentów.
Nieco inaczej przedstawia się także podwyżka akcyzy na piwo. W tym przypadku różnica jest jednak niekorzystna. Akcyza na piwa słodzone wzrosła bowiem, niezależnie od wprowadzonej nowelizacji, o 4 punkty procentowe. W praktyce zatem podwyżka podatku akcyzowego na piwa wyniosła nie 10, a 14 proc.
Podwyżka akcyzy – Akcyza na wyroby tytoniowe od 1 stycznia 2022 roku
W kwestii papierosów i wyrobów tytoniowych nowe przepisy przewidują kilka istotnych zmian. Po pierwsze podniesiono minimalną stawkę akcyzy na papierosy. Dotychczas wynosiła ona 100 proc., natomiast w świetle nowych przepisów wynosi 105 proc. całkowitej kwoty akcyzy. Drugą zmianą wprowadzoną przez nowelizację jest podniesienie stawki akcyzy na wyroby nowatorskie. Stawka kwotowa podatku od tych towarów została podwyższona o 100 proc.
Ustawa wprowadziła także pewną nowość. Od 1 stycznia 2022 roku ustanowiono również minimalną stawkę akcyzy na tytoń do palenia. Wynosi ona 100 proc. całkowitej kwoty akcyzy.
O ile zatem wzrosną ceny po podwyżce akcyzy
Wiemy już, jak przedstawiają się nowe stawki akcyzy w ujęciu procentowym. Jak to się jednak ma do realnych cen? Ile w 2022 roku będzie kosztował alkohol? A ile papierosy?
Zacznijmy od najpopularniejszych rodzajów alkoholu. W stosunku do 2021 roku, po podwyżce akcyzy, średnia cena półlitrowej butelki wódki w 2022 roku będzie wyższa o około 1,50 zł. Z kolei butelka wina o pojemności 0,75 l zdrożeje o około 16 groszy. Natomiast puszka piwa o pojemności 0,5 l będzie kosztowała o około 6 groszy więcej.
Jeśli chodzi o papierosy, to przeciętna cena jednej paczki (20 szt.) będzie wyższa o około 30 groszy. Z kolei zaś wyroby nowatorskie zdrożeją o około 1 zł na paczce.
Warto jednak podkreślić, że przytoczone tutaj orientacyjne podwyżki dotyczą jedynie wzrostu opodatkowania na jednej butelce/puszce/paczce danego towaru. Ostateczna cena uzależniona jest od wielu innych czynników i może okazać się wyższa, niż wynika to z podwyżek akcyzy.
Plan podwyżek akcyzy do 2027 roku
Wprowadzone przepisy określają także tzw. Mapę Akcyzową, czyli plan podwyżek akcyzy na alkohol i wyroby tytoniowe do 2027 roku. Zgodnie z zapisami harmonogramu przewiduje się corocznie 5 proc. podwyżki akcyzy na alkohol (z wyłączeniem cydru i perry) oraz 10 proc. podwyżki na papierosy, tytoń i wyroby nowatorskie.
Mapę Akcyzową, czyli harmonogram planowanych podwyżek podatku akcyzowego, stosuje już wiele krajów Unii Europejskiej. Jest to rozwiązanie pozytywnie przyjęte przez podmioty obracające towarami akcyzowymi. Pozwala to bowiem z wyprzedzeniem zapoznać się z planowanymi zmianami i odpowiednio na nie przygotować.
