Urzędnik zajmujący sie zmianami numeru PESEL
Kategorie:

Czy można zmienić numer PESEL?

W Polsce żyje niemal 38 mln osób. Każda osoba, będąca obywatelem Rzeczpospolitej Polskiej musi być możliwa do zidentyfikowania. Służą do tego między innymi dokumenty tożsamości, takie jak dowód osobisty czy paszport. Nie są one jednak wystarczające. Nie każdy z nas posiada przecież paszport, a dowód osobisty na ogół zyskujemy dopiero po osiągnięciu pełnoletności. Dodatkowo są to dokumenty o określonym terminie ważności. Ich seria i numer ulega zatem zmianie. Potrzebny jest więc unikalny identyfikator, przypisywany już przy urodzeniu. W Polsce funkcję tę spełnia numer PESEL. Co do zasady nadawany jest on na całe życie i nie ulega zmianie. Istnieją jednak określone sytuacje, w których zmiana numeru PESEL jest możliwa. Czym zatem dokładnie jest tajemniczy PESEL i kiedy możemy ubiegać się o jego zmianę?

Czym jest numer PESEL?

PESEL to skrót od Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności. Jest to unikalny jedenastocyfrowy numer, przypisywany osobie fizycznej. Pozwala on na jej jednoznaczną identyfikację. Numer PESEL wraz z innymi danymi, takimi jak imiona, nazwisko czy kraj urodzenia, przechowywany jest w rejestrze Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności. Zasady uzyskania numeru PESEL reguluje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 4 stycznia 2012 roku w sprawie nadania lub zmiany numeru PESEL.

Jak już wspomniano, numer PESEL składa się z jedenastu cyfr. Nie są one jednak przypadkowe. Sześć pierwszych to nasza data urodzenia w formacie RRMMDD. Cztery kolejne to liczba porządkowa. Jej ostatnia cyfra oznacza płeć. W przypadku kobiet jest ona parzysta, w przypadku mężczyzn zaś – nieparzysta. Ostatnia cyfra to tak zwana liczba kontrolna. Służy ona wyłącznie sprawdzeniu poprawności wygenerowanego numeru.

PESEL jest obecnie jedynym unikalnym identyfikatorem obywatela Polski. W związku z tym jest wykorzystywany w różnych codziennych sytuacjach. Przede wszystkim jest on podstawowym identyfikatorem podatkowym osoby fizycznej. Musimy podać PESEL, aby złożyć roczne zeznanie podatkowe, ale także jakąkolwiek inną deklarację podatkową (np. od czynności cywilno-prawnych). Będzie nam on również potrzebny do rozpoczęcia pracy (bez względu na formę zatrudnienia). Bez numeru PESEL nie założymy konta w banku, nie weźmiemy kredytu ani nie podpiszemy umowy ubezpieczenia. Numer ten będzie nam również potrzebny, gdy udajemy się do lekarza. Wyłącznie na jego podstawie przychodnia jest w stanie zidentyfikować czy posiadamy ubezpieczenie zdrowotne.

W jaki sposób nadawany jest numer PESEL?

Jedynym organem uprawnionym do nadania numeru PESEL jest minister właściwy do spraw cyfryzacji. Istnieje jednak szereg instytucji, które mogą wnioskować o jego nadanie. Uzyskanie numeru PESEL jest możliwe na dwa sposoby: z urzędu lub na wniosek.

PESEL nadawany jest z urzędu każdemu urodzonemu na terytorium RP. Instytucją odpowiedzialną wówczas za wnioskowanie o nadanie numeru PESEL jest urząd stanu cywilnego. Jest to organ działający przy każdym urzędzie gminy/urzędzie miasta. Jest on odpowiedzialny za sporządzenie aktu urodzenia dziecka. Numer PESEL nadawany jest tylko dzieciom, których rodzice mają obywatelstwo polskie. Wyjątek stanowią obywatele Unii Europejskiej i cudzoziemcy, którzy na stałe mieszkają w Polsce.

Do innych sytuacji, w których dochodzi do uzyskania numeru PESEL z urzędu, należą:

  • Zameldowanie na pobyt stały lub pobyt czasowy – dotyczy obywateli Polski, którzy z jakichś względów nie posiadają numeru PESEL. O nadanie PESEL wnioskuje wówczas urząd gminy;
  • Złożenie wniosku o wydanie dowodu osobistego – w tej sytuacji również urząd gminy jest odpowiedzialny za wniosek o nadanie numeru PESEL. Dotyczy to obywateli Polski, którzy mieszkają za granicą i nie posiadają numeru PESEL;
  • Numer PESEL otrzymamy z urzędu również wówczas, gdy jesteśmy obywatelami Polski mieszkającymi za granicą i złożymy wniosek o paszport w krajowym urzędzie paszportowym, bądź za pośrednictwem konsula RP. W tym przypadku odpowiednio jedna bądź druga instytucja będzie stroną uprawnioną do wnioskowania o nadanie PESEL.

We wszystkich wyżej opisanych sytuacjach, PESEL zostanie nam przyznany automatycznie. Nie musimy więc się o niego ubiegać – wszystko załatwi za nas odpowiedni urząd. W innych przypadkach możemy ubiegać się o uzyskanie numeru pesel na podstawie wniosku.

Gdzie możemy go złożyć?

Jeżeli jesteśmy zameldowani na pobyt stały lub czasowy, wniosek taki składamy w urzędzie gminy, który dokonał meldunku. W przypadku, gdy nie posiadamy meldunku na terytorium RP, wniosek składamy w urzędzie gminy właściwym dla siedziby naszego pracodawcy. Jeżeli natomiast nie pracujemy i nie mamy meldunku, organem właściwym dla naszego wniosku będzie urząd dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

Wniosek o nadanie PESEL znajdziemy na rządowej stronie internetowej. Należy w nim wskazać umotywowaną podstawę prawną uzyskania numeru PESEL. Do wniosku załączyć należy dokument tożsamości (np. paszport).

Kiedy możemy ubiegać się o zmianę numeru PESEL?

Osoba dokonująca zmiany numeru PESEL
Źródło: Freepik.com

Jak już wspomniano, numer PESEL jest unikalnym identyfikatorem, nadawanym na całe życie. Istnieją jednak pewne wyjątkowe sytuacje, w których możliwa jest jego zmiana.

Numer PESEL możesz, a nawet musisz zmienić, w przypadku zmiany daty urodzenia bądź płci. Oba te elementy są bowiem oznaczone w tym jedenastocyfrowym kodzie identyfikacyjnym. Data urodzenia stanowi sześć pierwszych cyfr numeru PESEL. Z kolei oznaczenie płci to przedostatnia cyfra. W przypadku kobiet jest to liczba parzysta, a w przypadku mężczyzn – nieparzysta. Inną sytuacją pozwalającą na zmianę PESEL, jest podanie nieprawidłowych danych przy jego nadaniu lub błąd urzędnika podczas ich wprowadzania do systemu.

Wyjątkowym przypadkiem zmiany PESEL jest adopcja dziecka. Wiąże się to z wydaniem nowego aktu urodzenia. Jest to jedyny przypadek, w którym uzyskanie nowego numeru PESEL następuje z urzędu. Rodzice adopcyjni nie muszą wówczas składać żadnych dodatkowych wniosków.

Zmiana numeru PESEL a inne przyczyny

A co w przypadku, gdy chcielibyśmy uzyskać nowy numer PESEL z innych powodów? Nie jest to w tej chwili możliwe. Takie powody jak względy religijne czy osobiste przesądy nie są wystarczające. Nierzadko pojawiają się również kwestie zmiany PESEL przy zmianie nazwiska (np. po ślubie). Nie jest to jednak odpowiednia przesłanka. Numer PESEL zawiera bowiem wyłącznie datę urodzenia i oznaczenie płci. W przypadku zmiany nazwiska urząd stanu cywilnego dokonuje jego podmiany w systemie. Nie wpływa to jednak w żaden sposób na aktualność numeru PESEL.

Jak to zrobić?

Do uzyskania nowego numeru PESEL niezbędne jest złożenie odpowiedniego wniosku. W przypadku, gdy powodem zmiany jest błędne wprowadzenie danych przez urzędnika (bez względu na to, czy wynika to z jego błędu, czy też z wprowadzenia go w błąd), organem odpowiedzialnym za złożenie wniosku jest urząd gminy. Zgłaszamy zatem błąd, a urzędnik załatwia za nas wszelkie formalności.

W przypadku zmiany płci bądź daty urodzenia mamy dwie drogi. Możemy zwrócić się do kierownika urzędu stanu cywilnego, który, na podstawie stosownych dokumentów (np. orzeczenia sądu) sporządza wniosek i przekazuje go do odpowiedniego organu, jakim jest minister właściwy do spraw cyfryzacji. Taki wniosek możemy skierować także bezpośrednio do Ministerstwa Cyfryzacji. Należy jednak pamiętać, że wówczas, oprócz niezbędnych dokumentów, musimy złożyć także podanie o zmianę PESEL.

Podsumowanie

Numer PESEL jest najważniejszym identyfikatorem każdego obywatela RP. Widnieje on w Powszechnym Elektronicznym Systemie Ewidencji Ludności, obok takich danych jak imiona, nazwisko, obywatelstwo czy kraj urodzenia. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie rejestru jest obecnie Ministerstwo Cyfryzacji (do niedawna za rejestr PESEL odpowiadało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji). Ministerstwo Cyfryzacji to również organ, do którego możemy zwrócić się o informację z tego rejestru, a także zmianę czy nadani numeru PESEL. Warto jednak pamiętać, że zarówno w jednym jak i w drugim przypadku musi być to prawnie uzasadnione.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.