Każdy z nas z pewnością przynajmniej raz w życiu kupił sprzęt elektroniczny bądź samochód. Decydując się na taki zakup, na ogół przeznaczamy na niego większą sumę pieniędzy. Oczekujemy więc, że zakupiony sprzęt będzie w dobrym stanie technicznym, umożliwiającym nam korzystanie z niego.
Co jednak w przypadku, gdy otrzymany towar jest uszkodzony lub nie działa tak, jak powinien?
W przypadku rzeczy nowych na ogół nie ma z tym większego problemu, gdyż producent bądź sklep udziela gwarancji na zakupiony towar. Co jednak z rzeczami kupionymi z drugiej ręki? I w tym przypadku nie pozostajemy niechronieni! Często sprzedawcy, zarówno rzeczy używanych, jak i nowych, stosują narzędzie zwane gwarancją rozruchową.
Pojęcie gwarancji
Zanim jednak przejdziemy do omówienia tego pojęcia, powiedzmy sobie, czym w ogóle jest gwarancja. Każdy z nas zapewne kiedyś zetknął się z tym pojęciem. Funkcjonuje ono bowiem w polskim handlu już od dawna. Gdy któryś z naszych sprzętów przestaje działać tak, jak powinien, rozglądamy się za dołączoną do niego książeczką, bądź paragonem, by sprawdzić, czy jest jeszcze w okresie gwarancji. No dobrze, ale czym właściwie jest ta gwarancja?
Gwarancja jest dobrowolnym oświadczeniem sprzedawcy bądź producenta towaru, uregulowanym przepisami kodeksu cywilnego. Polega na tym, że producent bądź sprzedawca, będący gwarantem, ręczy za jakość wydanego towaru. W przypadku stwierdzenia wad ma on obowiązek zwrócić zapłaconą kwotę, naprawić bądź wymienić towar. Z kolei wynikającym z gwarancji prawem klienta jest wniesienie reklamacji po zakupie. Warto podkreślić, że na ogół gwarancja obejmuje wyłącznie wady wynikające z przyczyn tkwiących w towarze. Oznacza to, że wszelkiego rodzaju szkody mechaniczne są z niej wyłączone.
Sama gwarancja powinna być sporządzona w języku polskim, w sposób przejrzysty i zrozumiały. Sprzedawca/producent wskazuje w niej okres trwania gwarancji. Jeżeli tego nie zrobi, przyjmuje się, że obejmuje on 2 lata od daty wydania przedmiotu. Dokument gwarancyjny zawiera ponadto informacje na temat gwaranta, zakresu ochrony gwarancyjnej, a także tego, do czego uprawnione są obie strony. Gwarancję należy wydać razem z towarem.
Co to jest gwarancja rozruchowa?
Wiemy już, czym jest gwarancja, kto jej udziela i na jaki okres. Pewną, choć specyficzną formą gwarancji, jest gwarancja rozruchowa.
Załóżmy, że znaleźliśmy ogłoszenie, w którym ktoś sprzedaje używany sprzęt grający w atrakcyjnej cenie. Jednak kwota, którą musimy za niego zapłacić, mimo że wciąż konkurencyjna względem innych ogłoszeń, nadal jest znaczna. Mamy w związku z tym dość oczywiste obawy, że zakupiony przez nas sprzęt okaże się wadliwy, a sprzedawca nie przyjmie jego zwrotu. W takich sytuacjach niektórzy sprzedający decydują się na udzielenie właśnie gwarancji rozruchowej. Czym zatem ona jest?
Jest to oświadczenie sprzedawcy (rzadziej producenta) towaru, że sprzęt działa i można go zwrócić, gdyby okazał się wadliwy. Z określeniem gwarancji rozruchowej na ogół możemy spotkać się, gdy kupujemy rzecz używaną.
Na jaki okres udzielana jest gwarancja rozruchowa?
Na ogół okres obowiązywania gwarancji rozruchowej jest bardzo krótki. Z reguły sprzedawca udziela tego typu zabezpieczenia maksymalnie na kilka miesięcy.
W tym czasie możemy sprawdzić działanie sprzętu. Jeżeli okaże się, że urządzenie, które zakupiliśmy, nie działa tak, jak powinno, mamy prawo je zwrócić. Niekiedy sprzedawca udziela takiej gwarancji wyłącznie do pierwszego uruchomienia i sprawdzenia sprzętu. Dzieje się tak na ogół w przypadku starszych sprzętów. Sprzedający ma bowiem wówczas pewność, że działają one w momencie sprzedaży, ale ze względu na ich wiek nie jest w stanie oszacować, jak długo jeszcze będą one użyteczne.
Gwarancja a gwarancja rozruchowa — podstawowe różnice
Powiedzieliśmy już sobie, czym jest gwarancja i kto jej udziela. Na ogół dotyczy ona towarów nowych. Sposób udzielania gwarancji, jak również wynikające z niej obowiązki gwaranta uregulowane są w kodeksie cywilnym.
Z kolei pojęcie gwarancji rozruchowej powstało w wyniku praktyki handlowej. Stosowana jest na ogół w przypadku sprzedaży rzeczy używanych, choć nie tylko. Dobrym przykładem jest również sprzedaż przez sklepy tak zwanych produktów powystawowych.
Są to towary nowe, ale noszące drobne ślady użytkowania, powstałe np. w wyniku pokazywania ich klientom w sklepie stacjonarnym. Z pojęciem tym często możemy zetknąć się również w przypadku sprzedaży rzeczy odnowionych (np. używanych telefonów komórkowych z wymienioną baterią).
Można zatem powiedzieć, że podstawowa różnica pomiędzy gwarancją zwykłą a rozruchową sprowadza się do faktu, iż pierwsza z nich dotyczy na ogół rzeczy nowych, druga zaś używanych.
W przypadku rzeczy używanych sprzedawca zdaje sobie sprawę, że sprzedaje towary „z drugiej ręki”, dla których gwarancja producenta już dawno się zakończyła. Ogranicza więc swoją odpowiedzialność za sprzedane rzeczy. Wiąże się to bezpośrednio z drugą podstawową różnicą pomiędzy tymi dwoma rodzajami gwarancji — czasem trwania. Zwykła gwarancja udzielana jest zwykle na kilka lat. Gwarancja rozruchowa obowiązuje przez znacznie krótszy okres. Zwykle jest to maksymalnie kilka miesięcy, choć zdarzają się przypadki, gdzie sprzedawca udziela tego typu gwarancji tylko do pierwszego uruchomienia sprzętu. Ma on do tego pełne prawo. Jak już wspomniano, udzielenie gwarancji nie jest bowiem obowiązkiem, a dobrą wolą sprzedającego.
Pojęcie gwarancji rozruchowej w polskim prawie cywilnym
Jak już wspomniano, gwarancja rozruchowa, w przeciwieństwie do klasycznej gwarancji, nie jest uregulowana przepisami prawa cywilnego. Jest to pojęcie, które wykształciło się w praktyce handlowej. Oznacza to, że w tym rodzaju gwarancji prawa konsumenta ani obowiązki gwaranta nie są w żaden sposób uregulowane przepisami.
Aby zatem nie było wątpliwości, jaki właściwie jest zakres gwarancji i do czego zobowiązuje się sprzedawca, warto sporządzić oświadczenie na piśmie. Jego przykładowy wzór bez problemu znajdziemy w sieci. W przypadku, gdy nie zawrzemy dodatkowej umowy regulującej wspomniane kwestie, gwarancja ta nie będzie miała żadnej mocy prawnej.
Ochrona prawna kupującego
Warto pamiętać, że niezależnie od tego, czy sprzedawca bądź producent zdecyduje się udzielić nam gwarancji, jako kupujący jesteśmy chronieni na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Dotyczy to również zakupu rzeczy używanych. Jeżeli zatem sprzedawca nie zdecyduje się udzielić nam gwarancji, mimo wszystko możemy zwrócić wadliwy towar. Takie prawo daje nam rękojmia. Jest to pojęcie, o którym większość z nas zwyczajnie zapomina, bądź myli je z gwarancją.
Rękojmia jest zaś drugą, obok gwarancji, drogą złożenia reklamacji uregulowaną w kodeksie cywilnym. W odróżnieniu od gwarancji nie jest to jednak forma dobrowolna. Dopuszcza ona możliwość reklamacji towaru, jeżeli posiada on wady fizyczne, prawne, bądź jest niezgodny z umową. Podmiotem odpowiedzialnym w rękojmi jest zawsze sprzedawca. Dodatkowo warto wiedzieć, iż z rękojmi można skorzystać zupełnie niezależnie od przyznanej gwarancji.
Wiemy już zatem, że gwarancja rozruchowa jest pozaprawną formą zabezpieczenia naszych zakupów. W świetle prawa mamy natomiast dwie drogi złożenia reklamacji: gwarancję oraz rękojmię. Zasady dochodzenia roszczeń w ramach każdej z nich różnią się nieco w zależności od relacji pomiędzy stronami. W zależności od tego, kto staje po stronie sprzedawcy, a kto jest kupującym, zastosowanie mają inne przepisy.
Zakup przez osobę fizyczną od przedsiębiorcy
W przypadku, gdy daną rzecz nabywamy jako konsument, czyli osoba fizyczna, od sprzedawcy będącego przedsiębiorcą, jesteśmy chronieni przez zapisy ustawy o prawach konsumenta oraz kodeksu cywilnego. Jak już wspomniano, jako konsument mamy dwie możliwości złożenia reklamacji: na podstawie gwarancji bądź rękojmi. Gwarancja jest narzędziem udzielanym dobrowolnie, natomiast rękojmia wynika z mocy prawa. Jeżeli towar jest jednocześnie objęty gwarancją i rękojmią, mamy prawo zdecydować, którą z tych dróg wybierzemy do dochodzenia swoich roszczeń.
Warto podkreślić jeszcze jedną istotną rzecz. Gwarancji na ogół udziela producent urządzenia i to on odpowiada przed konsumentem za ewentualne wady.
W przypadku rękojmi odpowiedzialność ponosi wyłącznie sprzedawca. Niekiedy może się zatem okazać, że zgłoszenie reklamacji z tytułu rękojmi sprawi, że zostanie ona szybciej rozpatrzona.
Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku umów zawieranych na odległość (np. zakupów przez internet). W takiej sytuacji mamy prawo do odstąpienia od umowy i zwrotu towaru w ciągu 14 dni. Nie musimy podawać przyczyny swojej decyzji, a sprzedawca ma obowiązek przyjąć towar.
Zakup przez przedsiębiorcę od przedsiębiorcy
W przypadku, gdy zarówno kupującym, jak i sprzedającym jest przedsiębiorca, pierwszy z nich chroniony jest wyłącznie przez regulacje zawarte w kodeksie cywilnym. Podobnie jak to miało miejsce w przypadku klienta będącego osobą fizyczną, przedsiębiorca ma prawo złożyć reklamację z tytułu gwarancji bądź rękojmi.
W sytuacji, w której transakcja handlowa zawierana jest pomiędzy przedsiębiorcami, strony mogą dowolnie regulować odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Za zgodą zarówno sprzedawcy, jak i kupującego może być ona ograniczona, rozszerzona, bądź całkowicie wyłączona.
Zakup przez osobę fizyczną od osoby fizycznej
Tak, jak w przypadku, gdy stronami handlu są przedsiębiorcy, w momencie transakcji dokonywanej pomiędzy osobami fizycznymi, kupującego chronią wyłącznie przepisy kodeksu cywilnego. Na ogół, jeżeli sprzedawcą jest osoba fizyczna, nie udziela on gwarancji w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Zwykle konsumenta chroni w takiej sytuacji wyłącznie rękojmia za wady bądź niezgodność towaru z umową. Odpowiedzialność z tytułu rękojmi strony mogą rozszerzyć, ograniczyć, bądź całkowicie wyłączyć.
Instytucje chroniące prawa konsumentów
Jak zatem mogliśmy się przekonać, w polskim prawie znajdziemy narzędzia, pozwalające klientom na dochodzenie swoich roszczeń. Takie narzędzia stworzone zostały również przez samych sprzedawców. Przykładem jest omówiona tutaj gwarancja rozruchowa. Jeżeli kupujemy towary z rynku wtórnego, zawsze warto zapytać sprzedawcy o możliwość udzielenia tego typu zabezpieczenia. Jeśli wyrazi na to zgodę, najlepiej sporządzić z nim pisemną umowę, w której wyszczególnimy obowiązki sprzedawcy oraz nasze prawa, jako konsumenta. Przykładowy wzór takiego dokumentu bez problemu znajdziemy w Internecie.
Co jednak w przypadku, gdy zakupiliśmy towar, który jest niezgodny z opisem, posiada wady lub zwyczajnie nie działa? Z kolei sprzedawca nie chce uznać rękojmi, bądź producent nie wywiązuje się z obowiązków określonych w gwarancji? W Polsce istnieje szereg instytucji, które pomogą nam dochodzić swoich praw.
Ich listę znajdziecie poniżej:
- Inspekcja Handlowa,
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK),
- Federacja Konsumentów,
- Stowarzyszenie Konsumentów Polskich
- Europejskie Centrum Konsumenckie,
- Powiatowy/Miejski Rzecznik Ochrony Konsumentów.
