Wartości niematerialne to szeroki zbiór praw przysługujących danemu podmiotowi. Prawa te mogą stanowić przedmiot różnych transakcji handlowych.
Do aktywów niematerialnych zaliczamy m.in:
- autorskie lub pokrewna prawa majątkowe,
- licencje,
- patenty, koncesje,
- prawa do znaków towarowych,
- know–how,
- nabytą wartość firmy.
Transakcje związane z aktywami niematerialnymi niejednokrotnie sprawiają pewne trudności w oszacowaniu ich wartości dla celów transakcji z podmiotami powiązanymi. Może to być spowodowane dużą wartością handlową danego aktywa, pomimo nieujawniania tych informacji w bilansie. W przypadku niektórych wartości niematerialnych szybki postęp technologiczny powoduje, iż ich wykorzystanie możliwe jest jedynie w krótkim czasie. Ponadto, zdarzają się sytuacje, gdy nad jednym aktywem niematerialnym pracuje kilka podmiotów, więc konieczne jest przypisanie odpowiedniej wartości każdemu ze współtwórców.
Trudności związane z wyceną aktywów niematerialnych stawiają także wyzwania na etapie przygotowywania analizy benchmarkingowej. OECD dzieli handlowe wartości niematerialne na dobra niematerialne o charakterze marketingowym, np. znaki towarowe oraz na dobra niematerialne o charakterze produkcyjnym, np. patenty i know-how.
Gdy przeprowadzamy analizę porównawczą dla aktywów niematerialnych, należy uwzględnić czynniki, takie jak:
- wyłączne prawo do korzystania wartości niematerialnych,
- zasięg geograficzny,
- czas użyteczności,
- etap rozwoju,
- możliwość wprowadzania zmian i ulepszeń,
- stopień użyteczności,
- konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów.
Jeśli chodzi o dobór metody wyceny wartości niematerialnych to zalecana jest metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej. Porównania można dokonać pomiędzy transakcją kontrolowaną a transakcjami dokonywanymi przez podmioty niezależne na rynku z uwzględnieniem wyżej wspomnianych czynników. Istnieje również możliwość przeprowadzenia porównania wewnętrznego, np. w przypadku gdy dany podmiot udziela prawa do korzystania z wartości niematerialnej na rzecz podmiotu powiązanego oraz podmiotów niepowiązanych, a warunki udzielania są porównywalne.
Na stronie CMT Advisory możemy też przeczytać, że analiza cen transferowych, czyli benchmarkingowa lub też porównawcza oraz analiza zgodności warunków) służy ustaleniu rynkowych warunków transakcji. Jak pisze Małgorzata Mańkowska, od 2019 roku jest elementem obligatoryjnym dokumentacji podatkowych (Local file), za wyjątkiem dokumentacji do transakcji, w których ustalono cenę w oparciu o przepisy”.
